Đau bụng khi đói là dấu hiệu của bệnh gì?

Đau bụng là phản ứng bình thường của cơ thể lúc đói. Tuy nhiên, nếu đau cồn cào, quặn thắt có thể là dấu hiệu của một vài bệnh lý khác nhau thuộc đường tiêu hóa. Vậy đau bụng khi đói là bệnh gì? Có nguy hiểm không? Hãy cùng Tràng Phục Linh tìm hiểu nhé!

Đau quặn bụng khi đói do nguyên nhân gì? Có nguy hiểm không?

Đau quặn bụng khi đói thông thường là phản ứng của cơ thể. Khi cảm thấy đói, cơ thể sẽ giải phóng hormon ghrelin trong dạ dày và ruột non. Hormon này là tín hiệu để dạ dày tiết ra các acid dịch vị, chuẩn bị tiêu hóa thức ăn. Vì vậy, nếu xuất hiện tình trạng đau bụng khi đói là do acid tấn công niêm mạc dạ dày lúc đang trống rỗng.

Tuy nhiên, nếu cơn đau bụng dữ dội, quặn thắt, xuất hiện trong thời gian dài, nó có thể là dấu hiệu của các bệnh lý khác nhau ở đường tiêu hóa dưới đây:

Viêm dạ dày

Dạ dày có ý nghĩa quan trọng trong việc chứa và tiêu hóa thức ăn. Vì vậy, một trong những nguyên nhân gây đau quặn bụng khi đói có thể là do đau dạ dày.

Thông thường, dạ dày sẽ tiết ra một lượng acid dịch vị và co bóp vừa phải để thực hiện chức năng tiêu hóa. Tuy nhiên khi dạ dày bị tổn thương quá trình này sẽ bị ảnh hưởng. Lượng dịch vị tiết ít hơn mức cần thiết, lực co bóp yếu hơn khiến việc tiêu hóa bị chậm trễ gây ứ đọng thức ăn trong dạ dày, làm chướng bụng, đầy hơi. Ngược lại khi acid dịch vị được tiết ra nhiều hơn nhu cầu bình thường làm ăn mòn niêm mạc, để lại nhiều tác dụng tiêu cực tại dạ dày như đau bụng, ợ chua, trào ngược acid… Đặc biệt là khi bụng đói (như lúc sáng sớm hay tối muộn), dịch vị tiết ra liên tục mà không có thức ăn để tiêu hóa gây nên tình trạng đau quặn dữ dội.

Hầu hết mọi người bị viêm dạ dày sẽ bị đau bụng và cảm thấy khó tiêu. Cơn đau có thể bỏng rát hoặc quặn thắt, nghiêm trọng hơn khi bụng đói, thấy tốt hơn sau khi ăn (1). Ngoài ra người bệnh có thể xuất hiện thêm những dấu hiệu khác như:

• Buồn nôn, thậm chí nôn.
• Đầy hơi.

Nếu không được điều trị, viêm dạ dày có thể dẫn đến loét và xuất huyết. Tuy hiếm xảy ra nhưng viêm dạ dày mãn tính có thể làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày.

Chứng khó tiêu

Chứng khó tiêu là tình trạng rối loạn đường tiêu hóa trên khá phổ biến. Bệnh thường có biểu hiện bởi những cơn đau dai dẳng, tái phát hoặc theo chu kỳ, khó chịu chủ yếu ở vùng bụng trên. Nó trở nên nghiêm trọng hơn khi đói, thấy dịu hơn khi ăn hoặc sử dụng thuốc kháng acid (2).

Các triệu chứng của bệnh thường không liên quan đến chức năng đại tiện, bao gồm:

• Nhanh chóng cảm thấy đói.
• Buồn nôn, nôn mửa.
• Chướng bụng trên.
• Khó chịu do thức ăn gây ra.

Rối loạn tiêu hóa thường không nguy hiểm nhưng gây cảm giác khó chịu, căng thẳng… cho người bệnh.

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Hội chứng ruột kích thích hay còn gọi là đại tràng co thắt, đại tràng kích thích, không làm xuất hiện tổn thương ở niêm mạc đại tràng. Nó có thể gây ra đau quặn vùng bụng hoặc thấy đau rát khi đói, nhất là vào buổi sáng (3).

Bệnh thường đi kèm với những triệu chứng sau:

• Đầy bụng.
• Táo bón hoặc tiêu chảy thường xuyên.
• Đầy hơi, chướng bụng
• Lo lắng, căng thẳng khiến bệnh tồi tệ hơn.
• Đi ngoài.

Thông thường các biểu hiện này sẽ thuyên giảm sau khi đi tiêu. Tuy nhiên nếu tình trạng kéo dài liên tục có thể ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Nhiều người bị IBS từ trung bình đến nặng có chất lượng cuộc sống kém, thường xuyên cảm thấy khó chịu. Đồng thời gây nguy cơ dẫn đến trầm cảm, lo lắng, khiến các triệu chứng của bệnh ngày càng nghiêm trọng hơn.

Loét dạ dày tá tràng

Loét dạ dày tá tràng là tình trạng loét niêm mạc bên trong ống tiêu hóa là dạ dày và tá tràng. Nguyên nhân phổ biến thường do vi khuẩn Helicobacter pylori gây ra hoặc sử dụng dài ngày các loại thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen, naproxen. Ngoài ra, căng thẳng và thức ăn cay không gây loét dạ dày tá tràng nhưng lại làm triệu chứng tồi tệ hơn.

Các tác động tiêu cực của bệnh như:

• Bụng đau, bỏng rát.
• Cảm giác đầy hơi, chướng bụng hoặc ợ hơi, ợ nóng
• Không dung nạp thức ăn béo.
• Buồn nôn.

Triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng thường gặp nhất là đau rát dạ dày. Acid dịch vị làm cơn đau bụng dữ dội, quặn thắt hơn, nhất là khi bụng đói. Vì vậy, chúng thường xuất hiện vào giữa các bữa ăn và vào ban đêm (4).

Cơn đau sẽ giảm đi bằng cách ăn một số loại thực phẩm trung hòa được acid hoặc uống thuốc giảm acid, nhưng sau đó nó lại dễ dàng quay trở lại. Nếu không điều trị, loét dạ dày có thể dẫn đến:

• Chảy máu bên trong: mất máu chậm dẫn đến thiếu máu. Với tình trạng mất máu nhiều kèm nôn ra chất có màu đen hoặc dính máu cần phải nhập viện để điều trị kịp thời.
• Thủng dạ dày có nguy cơ nhiễm trùng nặng trong khoang bụng.
• Tắc ruột: loét dạ dày tá tràng có thể cản trở sự di chuyển của thức ăn gây nên tình trạng nôn, sụt cân hoặc vết loét để lại sẹo.
• Ung thư dạ dày. Những người nhiễm Helicobacter pylori có nguy cơ ung thư dạ dày cao hơn.

Xem thêm thông tin: Đau quặn bụng bên trái ngang rốn có nguy hiểm không?

Lúc nào đau quặn bụng khi đói cần đến gặp bác sĩ?

Hầu hết các trường hợp đau bụng khi đói chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, là đáp ứng bình thường của cơ thể không cần chăm sóc y tế. Tuy nhiên, nó có thể là dấu hiệu sớm của những bệnh lý đường tiêu hóa được kể ở trên.

Nếu bạn gặp triệu chứng đau quặn liên tục khi đói kéo dài liên tục trong 1-2 tuần hãy đến thăm khám bác sĩ. Hoặc cơn đau xuất hiện cùng với những tác động tiêu cực khác như:

• Buồn nôn, nôn ra máu có thể có màu đỏ hoặc đen.
• Máu sẫm màu trong phân hoặc phân có màu đen, hắc ín.
• Khó thở.
• Cảm thấy kiệt sức.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Thay đổi cảm giác thèm ăn.

Thực phẩm tuyệt đối không nên ăn khi đói

Khi đau quặn bụng lúc đói, bạn thường tìm kiếm giải pháp đơn giản là đi ăn, tuy nhiên nếu lựa chọn thực phẩm chứa nhiều acid, tanin sẽ khiến tình trạng xấu hơn.

Trái cây

Nếu chỉ ăn trái cây khi đói, đường đơn trong những loại trái này khiến lượng đường trong máu tăng lên khá nhanh và cảm giác đói lại dễ quay trở lại sau 30-60 phút. Đặc biệt với tình trạng trào ngược acid, việc ăn trái cây nhiều acid còn làm bùng phát bệnh.

Một số loại trái cây cần tránh như:

Chuối: Trong chuối nhiều magie, vitamin C giúp tăng sức đề kháng, tốt cho quá trình trao đổi chất. Tuy nhiên nếu ăn chuối lúc đói không chỉ bùng phát bệnh trào ngược mà với hàm lượng cao magie trong máu còn làm mất cân bằng tim mạch, gây hại cho sức khỏe.

Quả hồng chứa nhiều nhựa. Khi chúng gặp acid dịch vị trong dạ dày trống rỗng sẽ tạo thành những cục nhỏ khó hòa tan. Những cục này có thể tăng kích thước thành sỏi, gây nguy hiểm khi người bệnh bị loét dạ dày do nguy cơ dẫn đến thủng.

Quả lê: Sợi thô được tìm thấy trong loại quả này có thể làm lớp màng nhầy dạ dày lúc đói bị tổn thương, làm tình trạng đau trở lên nghiêm trọng hơn.

Trái cây có múi (bưởi, cam, chanh) rất giàu acid. Nếu ăn khi đói sẽ gây nên chứng ợ chua, từ đó bệnh viêm dạ dày, loét dạ dày tá tràng nặng hơn.

Rau sống

Phần lớn carbohydrate, ngay cả các loại chất xơ phức hợp lành mạnh trong rau sẽ khiến bạn cảm thấy no quá mức và có nguy cơ giảm lượng đường trong máu khi đói. Đặc biệt, những rau thuộc họ cải như bông cải xanh, súp lơ rất khó tiêu hóa, dễ dẫn đến tình trạng đầy hơi, chướng bụng, đau bụng gây thêm áp lực cho dạ dày.

Ngoài ra, cà chua thường ăn kèm với salad chứa hàm lượng cao acid tannic làm tăng nồng độ acid trong dạ dày. Điều này có thể làm nghiêm trọng hơn bệnh viêm loét dạ dày.

Khoai lang

Trong khoai lang có chứa nhiều nhựa và tanin. Khi bổ sung loại củ này lúc đói sẽ kích thích tiết nhiều acid dịch vị hơn làm bụng cồn cào, khó chịu.

Tỏi

Ăn tỏi khi đói sẽ làm kích thích mạnh niêm mạc dạ dày, dẫn đến đau quặn bụng, ảnh hưởng tới chức năng tiêu hóa. Nếu thường xuyên sử dụng càng làm hại cho dạ dày.

Nước ngọt có ga

Uống nước lạnh có gas vào lúc đói, nhất là sáng sớm làm tổn thương màng nhầy và giảm lượng máu cung cấp cho dạ dày. Từ đó khiến thức ăn tiêu hóa chậm hơi, gây chứng khó tiêu.

Sữa chua

Lúc đói, dạ dày tiết lượng lớn acid sẽ giết hết các lợi khuẩn trong sữa chua. Vì vậy, tác dụng của loại thực phẩm này sẽ giảm đi rất nhiều. Tốt nhất, người bị đau quặn bụng khi đói nên ăn 1,5 – 2 giờ sau bữa chính.

Thực phẩm cay

Ngoài thực phẩm chứa nhiều acid bạn cũng cần hạn chế những thực phẩm cay, đồ ăn chiên rán chứa nhiều dầu mỡ. Những đồ ăn này sẽ khiến niêm mạc đường tiêu hóa của bạn bị kích ứng mạnh hơn.

Để xem chi tiết những thực phẩm không nên ăn khi đói, mời bạn xem tại đây:

Thực phẩm nên ăn khi đói

Phát triển thói quen ăn uống lành mạnh, tránh thực phẩm không tốt khi bụng đói có thể giúp bạn giảm chứng đau quặn bụng. Một số gợi ý bao gồm:

• Dưa hấu.
• Bánh mì, ngũ cốc nguyên hạt không chứa men.
• Mật ong.
• Trứng.
• Bột yến mạch, kiều mạch, cháo bột ngô, mầm lúa mạch.

Đây là những thực phẩm giúp hình thành lớp màng bảo vệ niêm mạc, kích thích hệ tiêu hóa, ngăn cản acid clohydric gây thiệt hại cho thành dạ dày. Đồng thời, còn cung cấp protein, sắt, vitamin, giúp loại bỏ kim loại nặng và chất độc trong cơ thể chúng ta. Đặc biệt, mật ong giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể một cách nhanh chóng và đẩy mạnh hoạt động của não bộ.

Chế độ ăn uống khi đau quặn lúc đói

Ngoài những thực phẩm nên và không nên ăn khi bụng đói, bạn cũng cần thực hiện một số quy tắc sau để ngăn ngừa tái phát tình trạng đau quặn bụng.

Ăn uống đều đặn

Một số chú ý cần thực hiện trong lúc ăn như sau:

• Ăn uống đúng giờ giấc sẽ đảm bảo thức ăn đến dạ dày kịp thời để đáp ứng lượng acid dạ dày tiết ra.
• Tập trung và nhai kỹ để giảm đau dạ dày và giảm lượng khí vào đường tiêu hóa, từ đó cải thiện các triệu chứng đau bụng.
• Sau khi ăn, nên đợi 30 phút đến 1 giờ trước khi nằm xuống để tránh sự trào ngược acid từ dạ dày.
• Ăn thêm bữa ăn phụ để dạ dày không có nhiều thời gian trống rỗng: ăn quá nhiều thức ăn cùng một lúc có thể no lâu hơn nhưng rất dễ dẫn đến quá tải tại dạ dày.
• Không nên ăn vào ban đêm: ăn muộn khiến dạ dày của bạn phải làm việc liên tục mà không được nghỉ ngơi.

Chọn những thực phẩm giàu dinh dưỡng

Mỗi bữa ăn cần đảm bảo đủ chất dinh dưỡng, giúp bạn có năng lượng đến bữa sau. Vì vậy nên bổ sung những thực phẩm giàu calo, “chắc dạ” sau:

• Protein nạc như thịt gia cầm, đậu…
• Ngũ cốc nguyên hạt, bao gồm gạo lứt, yến mạnh, sản phẩm làm từ lúa mì…
• Trái cây và hoa quả.
• Chất béo lành mạnh trong quả hạch, bơ, ô liu…
• Sản phẩm từ sữa ít béo hoặc sản phẩm thay thế sữa.
• Hạn chế ăn các thực phẩm có nhiều đường, muối, chất béo bão hòa, carbohydrat tinh chế.

Uống đủ nước

Việc bổ sung nước đều đặn suốt cả ngày giúp bạn giảm cảm giác đói. Mục tiêu là khoảng 2 lít mỗi ngày. Hạn chế đồ uống như rượu, caffein, nước ngọt có ga… vì chúng góp phần làm mất nước.

Kiểm soát tốt căng thẳng

Rất nhiều người bị đau dạ dày, cảm thấy sôi bụng, co thắt khi lo lắng. Vì vậy, nên hạn chế những tình huống căng thẳng gây hại cho cơ thể. Tuy nhiên không phải lúc nào bạn cũng có thể kiểm soát tốt tâm trạng của mình. Vì vậy bạn có thể tăng cường thêm nồng độ hormon hạnh phúc dopamin được tiết ra trong quá trình hoạt động thể lực bằng cách tập thể dục, chạy bộ, thiền…

Tình trạng đau quặn bụng khi đói có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý đường tiêu hóa và cần tiến hành thăm khám để điều trị hiệu quả nhất. Mong rằng với kiến thức trong bài viết sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về tình trạng của mình. Chúc bạn có một sức khỏe tốt.