3 mức độ mất nước do tiêu chảy và cách điều trị hiệu quả

"Mức độ mất nước do tiêu chảy" là một khía cạnh quan trọng của tình trạng sức khỏe, thường được sử dụng để đánh giá lượng nước cơ thể mất đi do quá trình tiêu chảy. Khi mắc các vấn đề về tiêu hóa hoặc nhiễm trùng, cơ thể có thể mất nước nhanh chóng thông qua nước tiểu và nước trong phân, gây ra tình trạng mất nước.

Mức độ mất nước do tiêu chảy có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng nước và khoáng chất cần thiết cho cơ thể, gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, đau đầu, hoặc thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng nếu không được kiểm soát kịp thời.

Phân biệt 3 mức độ mất nước qua các dấu hiệu

Mất nước được hiểu là tình trạng lượng nước thoát ra ngoài cơ thể nhiều hơn so với lượng nước được đưa vào, khiến cơ thể bị thiếu nước và các chất điện giải. Trọng lượng cơ thể con người 2/3 là nước, phân bố ở khắp các cơ quan nên mất nước trong thời gian dài có thể dẫn đến các biến chứng khác nhau, đặc biệt cần cảnh giác khi bị tiêu chảy và nôn mửa. 

Tình trạng mất nước của cơ thể được thể hiện qua các triệu chứng như tình trạng da, mức độ khát nước, huyết áp, mạch, tần suất đi tiểu, màu sắc nước tiểu và nhiệt độ tay chân.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế về chẩn đoán và điều trị tiêu chảy do nhiễm khuẩn, thì có 3 mức độ mất nước như sau:

• Mất nước nhẹ (mất nước mức độ 1)
• Mất nước trung bình (mất nước mức độ 2)
• Mất nước nặng (mất nước mức độ 3)

Có 3 mức độ mất nước là nhẹ, vừa và nặng

Việc đánh giá và phân loại 3 mức độ mất nước sẽ tùy thuộc vào triệu chứng lâm sàng của cơ thể. Cụ thể như:

Ban đầu, biểu hiện của cả 3 mức độ mất nước chỉ được thể hiện qua việc khát nước, tần suất đi tiểu và màu nước tiểu. Nhưng khi tăng dần, các triệu chứng sẽ trở nên rõ ràng hơn.

Với mức độ vừa và nặng, cơ thể sẽ cố gắng bù đắp việc thiếu hụt nước bằng cách tăng nhịp tim và làm cho các mạch máu co lại để cố gắng duy trì huyết áp và lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng khác.

Điều trị mất nước khi bị tiêu chảy ở từng mức độ

Khi bị tiêu chảy và nôn mửa, bạn cần quan sát kỹ các dấu hiệu để có thể phân loại chính xác 3 mức độ mất nước khác nhau, từ đó đánh giá mức độ mất nước ở người lớn đang gặp phải. 

Nếu mất nước ở mức độ nhẹ, bạn chỉ cần uống nhiều nước lọc, ăn các thực phẩm loãng, nhiều nước,...Với trẻ nhỏ thì đơn giản chỉ cần tiếp tục cho trẻ bú mẹ. Bên cạnh đó, bạn cũng cần bù nước bằng dung dịch bù nước Oresol sau mỗi lần tiêu chảy đi ngoài. Liều lượng cụ thể như sau:

• Dưới 10 kg: 60-120ml
• 10 kg trở lên: 120-240ml

Ngoài ra, bổ sung thêm 50ml-100ml/kg thể trọng Oresol sau mỗi 4 giờ.

Tuỳ vào tình trạng mất nước và cách điều trị khác nhau

Với những trường hợp mất nước vừa và nặng, giải pháp tốt nhất là bạn nên đi khám càng sớm càng tốt. Bác sĩ sẽ đánh giá chính xác mức độ mất nước và có phương án điều trị phù hợp.

Nếu bị mất nước nặng và không uống được, bác sĩ sẽ chỉ định bù dịch bằng đường tĩnh mạch. Ringer lactat là dung dịch thường được chọn. Ngoài ra còn có dung dịch chứa NaCl 0,9%, Glucose 5% với tỷ lệ 1/2:1.

Cứ khoảng 1-2 tiếng sau bù dịch, người bệnh sẽ được đánh giá lại. Nếu tình trạng mất nước không có dấu hiệu thuyên giảm, người bệnh có thể bù nước bằng dung dịch Oresol 100ml/kg/4 giờ. 

Làm sao để tránh mất nước khi bị tiêu chảy?

Khi bị tiêu chảy, mất nước và mất chất điện giải có thể xảy ra nhanh chóng, gây nguy hiểm đối với sức khỏe. Dưới đây là một số cách để tránh mất nước khi bị tiêu chảy:

Uống nhiều nước: Hãy uống nước liên tục để thay thế lượng nước mất đi. Tuy nhiên, không nên uống quá nhiều cùng một lúc mà phải chia thành nhiều lần. Ví dụ như  uống từng ngụm nhỏ sau mỗi 10 phút. Lưu ý, uống nước ấm, tránh uống nước lạnh, có thể uống nước trái cây không đường, nước súp, nước dừa hoặc nước uống thể thao giàu chất điện giải.

Sử dụng dung dịch điện giải: Uống dung dịch điện giải như ORS (Oral Rehydration Solution) để cung cấp lại cả nước và các chất điện giải cần thiết cho cơ thể sau mỗi lần đi ngoài phân lỏng.

Tránh thức ăn và đồ uống kích thích: Hạn chế thức ăn và đồ uống có thể kích thích tiêu chảy, chẳng hạn như thức uống có cồn, cafein, đường, thực phẩm nhiều chất béo hoặc gia vị.

Ăn nhẹ dễ tiêu hóa: Tiêu chảy có thể làm cho cơ thể mất nhiều chất dinh dưỡng. Hãy ăn nhẹ và dễ tiêu hóa như chuối, gạo nấu chín, bánh mì nướng hoặc các loại thực phẩm giàu kali.

Nghỉ ngơi: Đôi khi, việc nghỉ ngơi có thể giúp cơ thể hồi phục và giảm tiêu chảy.

Sử dụng các loại thuốc trị tiêu chảy: không kê đơn như loperamide, bismuth subsalicylate, diosmectite…khi triệu chứng mới xuất hiện và không có dấu hiệu quá nghiêm trọng.

Uống nhiều nước, bổ sung điện giải là cách tránh mất nước khi tiêu chảy

Trên đây là 3 mức độ mất nước khi bị tiêu chảy mà bạn cần lưu ý, từ đó có thể dễ dàng phân biệt khi tình trạng này xảy ra. Nếu tiêu chảy, nôn mửa kéo dài hơn 2 ngày kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng như mất nước quá nhiều, đau bụng, sốt cao, bạn cần tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và có hướng điều trị kịp thời.

• Phòng và trị bệnh tiêu chảy cấp ở người lớn
• Tiêu chảy cấp ở trẻ em - Biểu hiện ra sao? Điều trị thế nào?