Giải mã hiện tượng đau thượng vị: Nguyên nhân & Cách khắc phục

Đau thượng vị dấu hiệu cảnh báo của nhiều bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt là các bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa. Nếu không được điều trị sớm, chúng có thể gây ra nhiều biến chứng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng của bệnh nhân. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách khắc phục đau thượng vị hiệu quả.

Tìm hiểu nguyên nhân gây đau thượng vị và 3 cách khắc phục

Giới thiệu về đau thượng vị

Đau thượng vị là tình trạng đau ở trên rốn, dưới xương ức và giữa 2 bên xương sườn. Khi thượng vị bị đau, người bệnh sẽ có cảm giác đau thắt, đau nhói, đau âm ỉ thượng vị kèm với chứng ợ hơi. Tình trạng này chủ yếu xuất hiện sau bữa ăn, đặc biệt là sau khi ăn các đồ cay, nóng, chua hoặc uống nhiều bia, rượu.

Vị trí đau thượng vị

Theo WHO, tỷ lệ người bị đau thượng vị trên toàn cầu chiếm 10 – 15% và con số này đang không ngừng gia tăng ở những quốc gia có chế độ ăn uống không lành mạnh. Đồng thời, theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Khoa học Y tế Việt Nam cũng cho thấy: tỷ lệ người đau thượng vị ở Việt Nam đang chiếm khoảng 11.6% tổng dân số. Như vậy, ta có thể thấy rằng tình trạng đau thượng vị ở Việt Nam và trên thế giới đang là vấn đề đáng quan ngại.

Đáng buồn hơn, đây không chỉ là bệnh của người già mà còn có xu hướng lan rộng đến độ tuổi trẻ. Do đó, bất cứ ai cũng có thể bị đau thượng vị. Vì vậy, việc chăm sóc sức khỏe, phòng tránh bệnh đau thượng vị trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, để hiệu quả hơn trong việc phòng ngừa và điều trị, bạn cần am hiểu về các nguyên nhân gây đau thượng vị. Dưới đây là một vài nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng đau âm ỉ thượng vị cả ngày lẫn đêm được nhiều chuyên gia tổng hợp, mời bạn theo dõi! 

5 Nguyên nhân gây đau thượng vị

Rối loạn tiêu hóa

Khi ăn, thành dạ dày sẽ tiết ra lượng axit vừa đủ để tiêu hóa thức ăn. Tuy nhiên, nếu lớp niêm mạc bị tổn thương hoặc hoạt động quá nhiều do phải tiêu hóa các thực phẩm chứa chất kích thích, chúng có thể gặp tình trạng bị axit (dịch dạ dày) kích ứng, đau thượng vị dạ dày.

Ngoài ra, theo “Functional Abdominal Pain Syndrome” trên tạp chí American Family Physician cho hay: “Các triệu chứng của viêm đại tràng hoặc hội chứng ruột kích thích (IBS) cũng có thể gây ra hiện tượng đau thượng vị dạ dày về đêm”.

Rối loạn tiêu hóa là một trong những nguyên nhân gây đau tức ở vùng thượng vị

Căng thẳng

Căng thẳng trong thời gian dài khiến hệ thần kinh trung ương bị kích thích, từ đó dẫn đến tình trạng giảm lưu lượng máu tới các bộ phận trong cơ thể (trong đó có dạ dày); ảnh hưởng trực tiếp đến các cơn co thắt của ống tiêu hóa, giảm bài tiết dịch tiêu hóa cần thiết và gây ra cảm giác đau thượng vị.

Viêm loét dạ dày

Viêm loét dạ dày là một bệnh lý phổ biến gây đau thượng vị. Phần lớn bệnh nhân khi bị loét dạ dày thường có những cơn đau vùng thượng vị mức độ từ nhẹ đến trung bình hoặc dữ dội. 

Khi đau, bệnh nhân có thể kèm theo cảm giác nóng rát, buồn nôn, ợ hơi và thậm chí là nôn mửa. Nếu không được chữa trị kịp thời, viêm loét dạ dày sẽ trở thành mãn tính và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như chảy máu dạ dày, thủng dạ dày,…

Sử dụng thuốc không đúng cách

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc sử dụng thuốc không đúng cách có thể gây ra nhiều tác dụng phụ khác nhau, trong đó nổi bật nhất phải kể đến đau thượng vị. Tổ chức này cũng đã chứng minh rằng: “đau thượng vị là một trong những triệu chứng phổ biến khi sử dụng các loại thuốc như: thuốc chống đông máu, thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm non steroid (NSAIDs) và một số loại thuốc khác.”

Hơn nữa, theo một bài báo trên tạp chí American Family Physician, việc sử dụng quá liều acetaminophen (Paracetamol) và aspirin có thể gây đau âm ỉ vùng thượng vị và ảnh hưởng xấu đến gan.

Một nghiên cứu khác được công bố trên tạp chí Annals of Pharmacotherapy cũng cho thấy việc sử dụng quá liều ibuprofen (một loại NSAIDs) có thể là căn nguyên gây đau thượng vị kèm các triệu chứng khác nhau đau lưng, buồn nôn, đau bụng và tiêu chảy.

Sử dụng thuốc không đúng cách là căn nguyên gây đau âm ỉ thượng vị

Mang thai

Vùng thượng vị bị đau nhẹ là tình trạng thường gặp phải trong giai đoạn mang thai. Sở dĩ, khi mang thai, hormone trong cơ thể mẹ sẽ thay đổi theo thời gian. Nếu nồng độ hormone progesterone vượt quá giới hạn cho phép, cơ thể sẽ không ngăn axit ở dạ dày, gây nên hiện tượng trào ngược dạ dày thực quản ở bà bầu.

Ngoài ra, nồng độ hormone thai kỳ thay đổi cũng khiến cho mẹ bầu thường bị đau vùng thượng vị về đêm.

Mặc dù là hiện tượng xuất hiện phổ biến, tuy nhiên mẹ bầu cần hết sức lưu ý khi thượng vị bị đau. Bởi, đôi khi đây chính là dấu hiệu cảnh báo tình trạng tiền sản giật. Do đó, thai phụ cần chủ động thăm khám, theo dõi sức khỏe chặt chẽ để kiểm soát những nguy hiểm có thể xảy ra với 2 mẹ con.

Phụ nữ mang thai dễ bị đau thượng vị về đêm do trào ngược dạ dày

Trên đây là 5 nguyên nhân chính gây ra hiện tượng đau thượng vị được nhiều chuyên gia Y tế đúc kết được. Ngoài ra, một số nguyên nhân gây bệnh ít phổ biến nhưng cũng cần chú ý đó là: giun chui ống mật, rối loạn vận động mật, dị ứng thực phẩm, tá tràng kích thích,…

Tuy nhiên, khi cơn đau xuất hiện, không phải ai cũng biết bản thân có đang bị đau thượng vị hay không. Dưới đây là 6 triệu chứng đau thượng vị phổ biến về đau vùng thượng vị, giúp bạn chẩn đoán và có những phương án điều trị kịp thời.

6 dấu hiệu phổ biến khi bị đau thượng vị

Đau thượng vị về đêm

Theo American College of Gastroenterology, bị đau vùng thượng vị (vị trí trên rốn, dưới xương ức và giữa 2 bên xương sườn) vào ban đêm hay lúc nửa đêm là một trong những dấu hiệu phổ biến của Reflux thực quản. 

Khi ấy, dù nằm ở bất kỳ tư thế nào, dịch vị cũng có thể tràn lên thực quản và gây ra cảm giác đau rát, khó chịu tại vùng thượng vị; gây ra những giấc ngủ thiếu chất lượng.

Ngoài ra, người bị Reflux thực quản còn có thể xuất hiện nhiều triệu chứng khác kèm theo như: ho, khó thở, khó nuốt,…

Đau thượng vị về đêm là triệu chứng điển hình của đau thượng vị

Đau âm ỉ thượng vị cả ngày

“Viêm loét dạ dày thường được xác định thông qua các triệu chứng như đau âm ỉ thượng vị cả ngày, đầy hơi, ói mửa và buồn nôn” – theo Cleveland Clinic. Tuy nhiên, tình trạng đau âm ỉ vùng thượng vị cả ngày cũng có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý tiêu hóa khác, bao gồm thiếu máu cục bộ và viêm thực quản.

Buồn nôn

Theo Mayo Clinic – bệnh viện thuộc top đầu nước Mỹ, khi bị viêm loét dạ dày tá tràng hoặc Reflux thực quản, người bệnh thường có cảm giác buồn nôn đi kèm với tình trạng đau vùng thượng vị (vị trí trên rốn, dưới xương ức và giữa 2 bên xương sườn).

Khi dịch vị tràng lên thực quản, chúng có thể kích thích mạnh đến các dây thần kinh và gây ra cảm giác buồn nôn. Lâu dần, cơ thể có thể bị suy dinh dưỡng, gia tăng nguy cơ nhiều bệnh lý khác như: ung thư dạ dày, các vấn đề về gan,…

Đau bụng, khó tiêu

Khi bị đau thượng vị, việc tiêu hóa thực phẩm ít nhiều sẽ bị ảnh hưởng, gây khó tiêu và tạo cảm giác đầy bụng, đau bụng sau khi ăn. 

Tiêu chảy hoặc táo bón

Tiêu chảy hoặc táo bón là triệu chứng điển hình của rối loạn tiêu hóa. Trong đó, tiêu chảy là tình trạng cơ thể loại bỏ chất thải quá nhanh, khiến phân lỏng và thường xuyên có cảm giác muốn đi cầu. Ngược lại, táo bón là hiện tượng chất thải di chuyển qua đường tiêu hóa quá chậm, dẫn đến phân khô và khó đi cầu. 

Tiêu chảy/táo bón đều là những triệu chứng của rối loạn tiêu hóa – nguyên nhân gây đau thượng vị

Song, không chỉ riêng đau thượng vị do rối loạn tiêu hóa, cả 2 triệu chứng này cũng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau. Do đó, người bệnh cần được thăm khám, chẩn đoán và lên phác đồ điều trị phù hợp.

Chán ăn, không muốn ăn

Theo Cleveland Clinic, khi thượng vị bị đau/khó chịu sau ăn, chúng có thể khiến cơ thể giảm cảm giác thèm ăn và khiến bạn không hứng thú với đồ ăn. Lâu dần, gây ra một vài bệnh lý tiêu hóa (ví dụ: viêm ruột, ung thư dạ dày,…) và ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình tiêu hóa và tình trạng sức khỏe chung.

Vậy người bị đau thượng vị nên làm gì để giảm đau vùng thượng vị một cách nhanh chóng, hiệu quả? Phần thông tin dưới đây sẽ cung cấp tới bạn 3 giải pháp giảm đau thượng vị an toàn, hiệu quả nhất hiện nay.

TOP 3 cách chữa đau thượng vị nhanh nhất

Có nhiều cách chữa đau thượng vị, bao gồm các biện pháp dùng thuốc và không dùng thuốc. Tùy vào nhu cầu, tài chính và mức độ đau khác nhau mà người bệnh có thể áp dụng một hoặc nhiều phương pháp dưới đây.

Mẹo chữa đau thượng vị không dùng thuốc

Điều chỉnh chế độ ăn uống

• Chia nhỏ bữa ăn

Một nghiên cứu trên gần 2.700 người đã phát hiện những người ăn trên 6 bữa nhỏ/ngày thường có mức insulin, cholesterol ít hơn người ăn 3 bữa/ngày. Cũng theo nghiên cứu này, việc ăn nhiều bữa nhỏ mang lại nhiều lợi ích, tiêu biểu như: giảm lượng đường trong máu, giảm cảm giác đói và giảm cảm giác thèm ăn vặt,…; từ đó giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện vóc dáng nhanh chóng.

Ngoài ra, việc chia nhỏ bữa ăn trong ngày có thể giúp thượng vị bớt đau hơn vì khi bạn nạp một lượng lớn thức ăn trong một lần, đường tiêu hóa và dịch vị cần tăng lên đáng kể để tiêu thụ hết lượng thức ăn đó. Điều này có thể gây ra căng thẳng, áp lực lên dạ dày và dẫn đến đau thượng vị.

Gợi ý thực đơn ăn uống lành mạnh trong 1 tuần

Tuy nhiên, khi chia nhỏ bữa ăn trong ngày, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:

1. Đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cần thiết để duy trì sức khỏe, bao gồm: protein, chất béo, carbohydrate, vitamin và khoáng chất.
2. Kết hợp nhiều loại thực phẩm thay vì chỉ sử dụng 2 – 3 thực phẩm quen thuộc
3. Không ăn quá nhanh
4. Nhai kỹ trước khi nuốt

• Uống đủ nước

Đối với người đang gặp tình trạng đau vùng thượng vị do rối loạn tiêu hóa, việc uống đủ nước là điều bắt buộc. Bởi, khi thiếu/mất nước, các hoạt động tiêu hóa trong cơ thể dần trở nên chậm hơn, từ đó gia tăng nguy cơ đau dạ dày.

Ngoài ra, uống đủ nước còn giúp người bệnh giảm chứng ợ nóng trong trường hợp thượng vị bị đau do viêm loét dạ dày.

Theo các chuyên gia Y tế hàng đầu thế giới, lượng nước được khuyến nghị sử dụng đối với người trưởng thành là ~2 lít/ngày. Với trẻ nhỏ, con số này sẽ ít hơn, dao động từ 950ml – 1,2 lít/ngày (tùy theo độ tuổi, thể trạng của trẻ).

• Tránh thực phẩm khó tiêu

Những thức ăn như: đồ dầu mỡ (ví dụ: gà chiên, khoai tây chiên, pizza, bánh rán,…), gia vị kích thích, thực phẩm lên men,… càng làm cho tình trạng đau vùng thượng vị trở nên tệ hơn. Do đó, một trong các cách chữa đau thượng vị tại nhà đơn giản, nhanh chóng và hiệu quả nhất chính là tránh xa các thực phẩm gây khó cho việc tiêu hóa này.

Vậy người bị đau thượng vị nên ăn gì? Người bệnh nên tích cực bổ sung các loại trái cây, rau củ tươi nhằm góp phần “làm dịu” tình trạng axit kích ứng.

Nên tích cực bổ sung rau củ quả tươi vào chế độ ăn hàng ngày

Thay đổi lối sống

• Giảm stress (căng thẳng)

Những người thường xuyên bị căng thẳng thường có nguy cơ đau dạ dày cao hơn người khác. Nguyên nhân là do khi căng thẳng, dạ dày sẽ tăng tần suất co bóp và tiết dịch, từ đó gây mất cân bằng hệ miễn dịch và tự bào mòn niêm mạc, gây viêm loét dạ dày, đại tràng,… – một trong những bệnh lý có triệu chứng điển hình là đau thượng vị.

Dưới đây là tổng hợp 8 cách giảm lo âu ngay tại nhà có thể bạn sẽ cần:

1. Thiền
2. Thử các liệu pháp mùi hương
3. Tập thở sâu/yoga
4. Sử dụng các kỹ thuật massage
5. Kết nối với thiên nhiên
6. Đi du lịch
7. Tìm kiếm sự hỗ trợ từ người thân, gia đình, bạn bè hoặc bác sĩ tâm lý
8. Nói không với đồ ăn vặt và các chất kích thích

Tạm tránh xa các nguồn cơn gây căng thẳng để bản thân ổn định tinh thần, giảm tần suất tiết dịch của dạ dày

• Tập thể dục thường xuyên

Vận động/tập thể dục thường xuyên có khả năng cải thiện sức khỏe, giảm đau thượng vị nhờ sự lưu thông của máu và oxi trong cơ thể được tăng lên. Đặc biệt, khi tập các bài tập dành riêng cho thượng vị, người bệnh sẽ thấy các triệu chứng đau ở vùng thượng vị được giảm đáng kể.

Dưới đây là 3 bài tập giảm đau thượng vị hiệu quả, được nhiều người tin dùng:

1. Abdominal Crunches: Đầu tiên, hãy nằm ngửa trên sàn nhà, đặt 2 tay lên tai và duỗi thẳng chân. Sau đó nâng đầu gối và kéo chân gần tới bụng, giữ khoảng 15s rồi thả xuống thật chậm.
2. Side Planks: Nằm nghiêng hẳn về một bên, giơ thẳng tay sao cho tay vuông góc với thân, sau đó nâng thân lên và giữ khoảng 5s rồi thả xuống.
3. Push-ups: 2 tay vuông góc với mặt đất, dựng thẳng tay sao cho tay, mông và chân cùng nằm trên một đường thẳng, sau đó dùng lực ép người xuống rồi đẩy trở lên. 

Lưu ý, trước khi thực hiện những bài tập trên, bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia để đảm bảo rằng bạn sẽ thực hiện các bài tập này một cách an toàn, chính xác và hiệu quả nhất!

• Ngủ đủ giấc

Ngủ đủ giấc đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe nói chung cũng như tình trạng đau âm ỉ thượng vị nói riêng. Bởi, khi ngủ, cơ thể của bạn sẽ được nghỉ ngơi và phục hồi. Do đó, khi thiếu ngủ hay ngủ không sâu giấc, cơ thể sẽ không có đủ thời gian phục hồi, sửa chữa các tế bào đang tổn thương trong dạ dày và thực quản; khiến gia tăng tình trạng đau thượng vị và các triệu chứng liên quan.

• Không thức khuya

Tương tự như việc không ngủ đủ giấc, thói quen thức khuya không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến dạ dày và hệ tiêu hóa mà còn gây ra nhiều tác hại khôn lường đối với sức khỏe. 

Nhiều nghiên cứu cho thấy, khoảng thời gian từ 12 giờ đêm đến 4 giờ sáng là lúc cơ thể sản xuất ra nhiều hormone cần thiết để tăng cường hệ miễn dịch. Đó cũng là lý do vì sao người thức khuya thường có hệ miễn dịch yếu, dễ bị tấn công bởi virus hoặc các vi khuẩn có hại.

Thức khuya gây ra nhiều tác hại khôn lường cho sắc đẹp, sức khỏe và tuổi thọ con người

Sử dụng thuốc giảm đau hoặc thuốc hỗ trợ tiêu hóa

Thuốc được sử dụng để loại bỏ hoặc giảm triệu chứng của bệnh, phục hồi sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, uống thuốc cũng là một phương pháp ngăn ngừa tái phát bệnh và đẩy lùi những biến chứng tiềm ẩn.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được chỉ định bởi các bác sĩ, chuyên gia Y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.

Một số loại thuốc giảm đau và thuốc hỗ trợ tiêu hóa mà bạn có thể tham khảo đó là: Paracetamol, Aspirin, Ibuprofen, Omeprazole, Ranitidine, Antacid,…

Phẫu thuật điều trị đau thượng vị

Trên thực tế, phần lớn các trường hợp đau thượng vị không cần phẫu thuật bởi chúng có thể được chữa trị bằng các biện pháp phi phẫu thuật như: điều chỉnh chế độ ăn uống, thay đổi lối sống lành mạnh hoặc sử dụng các loại thuốc hỗ trợ tiêu hóa. 

Tuy nhiên, một số ít trường hợp đau âm ỉ thượng vị cả ngày hoặc đau thượng vị do viêm loét tá tràng là các vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi phẫu thuật để điều trị dứt điểm. Vì thế, nếu thượng vị đang bị đau, bạn nên tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ để biết chính xác bản thân có cần điều trị bằng phẫu thuật hay không.

Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiến hành phẫu thuật điều trị chứng đau âm ỉ thượng vị

Tràng Phục Linh PLUS – Bí quyết giảm đau thượng vị nhanh chóng tại nhà

Tràng Phục Linh PLUS là sản phẩm bảo vệ sức khỏe có tác dụng giảm đau thượng vị và các triệu chứng liên quan đến tiêu hóa. Sản phẩm được chế tạo từ nhiều thảo dược tự nhiên (ví dụ: Bạch Truật, Bạch Phục Linh, Hoàng Bá,…) có tác dụng giảm đau, kháng viêm và bảo vệ niêm mạc dạ dày hiệu quả. 

Bên cạnh đó, 2 hoạt chất ImmuneGamma và 5-HTP trong Tràng Phục Linh PLUS còn có công dụng tăng cường hệ miễn dịch, cân bằng hệ vi sinh vật trong đường ruột và giảm thiểu tình trạng căng thẳng, mất ngủ trong thời gian dài.

Tràng Phục Linh PLUS – Sản phẩm giảm đau thượng vị hiệu quả tại nhà

Tuy nhiên, tương tự nhiều liệu pháp hỗ trợ điều trị khác, người bệnh vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, nhất là khi bạn đang dùng thuốc hoặc các loại chế phẩm nào khác. Ngoài ra, người bệnh cũng cần tuân thủ tuyệt đối theo liều lượng và cách dùng trên nhãn sản phẩm để đạt được kết quả mong muốn.

Lưu ý, do Tràng Phục Linh PLUS có tác dụng điều chỉnh sự co thắt đại tràng nên trẻ dưới 12 tuổi, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú không nên sử dụng sản phẩm!

Để biết thêm thông tin chi tiết về Tràng Phục Linh PLUS nói riêng hoặc các phương pháp cải thiện chứng đau thượng vị nói chung, hãy nhanh tay liên hệ đến 1800 1506 để được các dược sĩ có chuyên môn tại Công ty Cổ phần Dược phẩm Thái Minh tư vấn miễn phí (trong giờ hành chính)!