Những rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ nhỏ

Tình trạng trẻ nhỏ bị rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ gây ra khá nhiều phiền toái về sức khỏe cũng như ảnh hưởng tới sự phát triển toàn diện của các bé. Cùng tìm hiểu các dạng rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ và cách khắc phục.

Rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ

1. Hiện tượng nôn trớ

Nôn trớ là một trong những dạng rối loạn tiêu hoá ở trẻ dễ gặp nhất. Đây là hiện tượng đẩy ngược các chất trong dạ dày qua miệng do tác động gắng sức cơ thể. Nôn trớ thường xảy ra mỗi khi trẻ ăn no,  sữa trào khỏi miệng sau mỗi lần rướn người hoặc thay đổi tư thế đột ngột.

Thông thường, trẻ thường hết nôn trớ sau 1 tuổi, đây gọi là nôn trớ sinh lý. Hiện tượng này là sau khi sinh dạ dày còn nhỏ, nằm nghiêng nên dễ dàng bị trào ra. Còn một số trường hợp do các tổn thương thực tế.

Một số biện pháp giúp trẻ giảm nôn trớ như sau:

• Cho trẻ bú làm nhiều lần trong ngày, mỗi lần bú không nên quá no
• Nên chuyển chế độ ăn từ từ
• Cho trẻ bú đúng tư thế, những bé bú mẹ không đúng cách, ngậm bắt vú không sát, ngậm lơ lửng, vừa bú mẹ vừa bú hơi, vì thế khi bú no hay bị nôn trớ.
• Khi trẻ bị nôn nên lưu ý giữ tư thế trẻ dễ chịu bằng cách: Bế trẻ ngồi, một tay ở trán để đỡ phần đầu, tay còn lại đỡ phần dưới ngực để trẻ nôn dễ dàng. Đối với các trẻ dưới 6 tháng tuổi, nên đặt ở tư thế nằm nghiêng bên trái đầu hơi cao để trẻ không bị sặc khi các chất nôn vào đường thở gây hiện tượng ngạt.
• Khi trẻ nôn xong cho trẻ nằm nghỉ, không nên cho trẻ uống sữa ngay sau khi nôn ói. Lau mặt, miệng cho trẻ, thay áo, súc miệng để tránh mùi khó chịu do chất nôn gây nên.
• Có thể dùng thuốc khi việc điều chỉnh chế độ ăn và tư thế bú không có kết quả, và có chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý, khi trẻ bị nôn trớ nhiều dẫn tới mất nước và chất điện giải, đồng thời cơ thể mệt mỏi nên cha mẹ cần theo dõi và đưa trẻ tới bệnh viện nếu nôn nhiều kèm theo các biểu hiện như sau:

• Nôn ói kèm theo co giật
• Trẻ sơ sinh bị nôn trớ nhiều lần trong ngày, Nôn ói nhiều lần trong 6 giờ…
• Trẻ nôn xong ngủ li bì
• Nôn trớ cấp tính kèm theo sốt thì cần chú ý tới các bệnh đường tiêu hoá như nhiễm trùng dạ dày, ruột, ngộ độc thức ăn; viêm mũi, tai, viêm màng não…

2. Tiêu chảy cấp

Hiện tượng tiêu chảy cấp khi trẻ đi ngoài trên 3 lần/ngày và kéo dài không quá 14 ngày. Đây là chứng bệnh phổ biến ở trẻ nhỏ và có nguy cơ gây suy dinh dưỡng thậm chí là tử vong do mất nước và muối.

Các biểu hiện thường thấy ở trẻ như:

• Mệt mỏi
• Kém ăn
• Không chịu chơi
• Đột ngột nôn trớ
• Tiêu chảy phân lỏng nhiều lần trong ngày
• Một số có thể sốt, chướng bụng, tiêu chảy phân có nhày, có máu.

Xử trí khi trẻ bị tiêu chảy như sau:

Cần điều  trị sớm, quan trong là việc bù nước và chất điện giải. Tùy vào tình trạng mất nước mà cho trẻ uống nhiều nước đun sôi để nguội, oresol hoặc dung dịch tự chế. Nếu trẻ nôn thì đợi 10 phút rồi tiếp tục cho uống, chú ý cho uống chậm, uống từng thìa cách nhau 2-3 phút. Nếu tình trạng mất nước nặng thì cần nhập viện điều trị.

Cha mẹ tự chế dung dịch bù nước điện giải sau:

• Nước cháo muối: Dùng 1 nắm gạo (50 g), một nhúm muối (3,5 g) và 6 bát ăn cơm nước sạch, đun nhừ, lọc qua rá cho trẻ uống dần.
• Nước gạo rang muối: Gạo rang vàng 50 g, cho 1 thìa gạt cà phê muối ăn (3,5 g) và 6 bát ăn cơm nước sạch nấu nhừ, lọc qua ra cho trẻ uống dần.
• Nước chuối, hồng xiêm: Chuối hoặc hồng xiêm 5 quả xay hoặc nghiền nát với 1 lít nước sôi để nguội, cho một thìa gạt muối (3,5 g) cho trẻ uống dần.

Một số thực phẩm dùng khi trẻ bị tiêu chảy như: Gạo, khoai tây, thịt gà, lợn, sữa đậu nành, sữa chua, dầu thực vật, cà rốt, hồng xiêm, chuối, táo…

Nếu trẻ vẫn còn đang bú mẹ thì nên cho trẻ tiếp tục bú và tăng số lần bú. Nếu không có sữa mẹ thì ăn công thức pha loãng 1/2 trong vòng 2 ngày.

Với những trẻ từ 6 tháng trở lên ngoài sữa mẹ và sữa thay thế có thể cho trẻ ăn thêm nhiều lần và từng chút một các thức ăn giàu chất dinh dưỡng cho thêm ít dầu mỡ để tăng thêm năng lượng.

Cho trẻ ăn thêm quả chín hoặc nước quả như: chuối, cam, xoài, đu đủ, hồng xiêm…

3. Tình trạng táo bón

Đây là một trong những biểu hiện khá phổ biến của chứng rối loạn tiêu hóa. Biểu hiện trẻ đi ngoài không thường xuyên, 2 – 3 ngày mới đi một lần, phân khô rắn, đóng khuôn và cứng như sỏi, khô. Trẻ đi cầu có cảm giác đau, đi tiêu khó khăn. Hậu quả có thể khiến bé chậm lớn, biếng ăn, nôn trớ, quấy khóc. Cần phân biệt với trẻ ăn ít, 3-4 ngày mới đi cầu nhưng phân mềm.

Một số nguyên nhân gây nên tình trạng táo bón do:

• Mẹ bị táo bón cho con bú
• Bé ăn ít chất xơ, không chịu ăn rau quả, chỉ ăn nước không ăn rau, quả.
• Một số bé bị táo bón là do yếu tố tâm lý, thường gặp ở trẻ mẫu giáo do bé ngại xin phép hoặc sợ bẩn không muốn đi đại tiện.
• Trẻ dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc ho có codein, bị còi xương, suy dinh dưỡng… cũng bị táo bón.

Hậu quả là sau vài lần làm cho đại tràng dần to, phân phải tích nhiều ngày mới đủ kích thước đại tràng để gây phản xạ đi ngoài.

Điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân nhưng chủ yếu là thay đổi chế độ ăn uống:

• Cho trẻ uống nhiều nước hàng ngày
• Chế độ ăn nhiều rau xanh và quả chín, nên chọn các loại rau quả có tính nhuận tràng như khoai lang, mồng tơi, đu đủ, chuối tiêu, cam, bưởi… Nên cho trẻ tập thói quen ăn nhiều rau, quả chín từ nhỏ.
• Chọn loại sữa không gây táo bón: có bổ sung thêm chất xơ, pha sữa với nước cháo loãng hoặc nước bột khoai lang nghiền.
• Trẻ lớn không nên ăn các loại hoa quả có vị chát như: ổi, hồng xiêm, bánh kẹo, nước uống có ga, cà phê…
• Nếu tình trạng mẹ bị táo bón khi cho con bú thì cần phải khắc phục kịp thời nhất là cần điều chỉnh chế độ ăn của mẹ.
• Ngoài ra, cha mẹ cũng cần tăng cường vận động cho bé, cho bé chạy nhảu nô đùa hoặc tập thể dục thể thao (đối với các trẻ lớn).Hoặc xoa bụng cho trẻ từ phải qua trái dọc theo khung đại tràng ngày 3-4 lần vào khoảng cách giữa 2 bữa ăn (với trẻ dưới 1 tuổi).
• Tập cho trẻ đi đại tiện đúng giờ quy định, trẻ nhỏ thì xi hoặc cho trẻ ngồi vào bô vào một giờ nhất định.

Nếu tình trạng táo bón ở trẻ kéo dài trên 1 tuần mà thay đổi chế độ ăn uống không có tác dụng, kém ăn, gầy sút…thì cần cho trẻ đi khám để được điều trị kịp thời.

Biện pháp phòng ngừa rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ

Phương pháp hữu hiệu nhất để phòng ngừa chứng rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ đó chính là cho trẻ bú hoàn toàn sữa mẹ từ 4 – 6 tháng. Thành phần đạm dễ tiêu trong sữa mẹ sẽ giúp bé dễ hấp thu, không đầy bụng, không bị ứ tại dạ dày, giúp giảm trào ngược và đau quặn bụng. Hơn nữa, sữa mẹ giàu alpha-lactalbumin sẽ giúp tăng cường miễn dịch đường ruột, chống sự xâm nhập của các vi sinh vật gây bệnh, giảm nguy cơ tiêu chảy. Sữa mẹ còn giúp làm mềm phân, tăng thời gian đi chuyển của phân trong lòng ruột, và kích thích sự phát triển của các vi khuẩn có lợi trong ruột trẻ giúp giảm táo bón.

Việc tăng cường bú mẹ là phương pháp hoàn hảo để ngăn ngừa rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ. Nếu trẻ không có sữa mẹ thì thay thế sữa khác có thành phần dễ tiêu giúp bổ sung probiotic và prebiotic đã được chứng minh có hiệu quả rất khả quan.

Đồng thời, cha mẹ lưu ý đảm bảo vệ sinh cho trẻ, thực hiện ăn chín uống sôi, vệ sinh tay sạch sẽ trước và sau khi ăn. Nếu trẻ bị tiêu chảy thì cần bù nước và chất điện giải. Cần cho trẻ ăn thức ăn đủ chất dinh dưỡng, thức ăn loãng, dễ tiêu giúp tăng cường sức khỏe để trẻ có đủ sức chống đỡ bệnh và nhanh chóng hồi phục sức khỏe.

Hãy gọi số điện thoại tư vấn miễn cước 1800.1506 để được các chuyên gia tư vấn về bệnh đại tràng như: viêm đại tràng, Đại tràng co thắt, Hội chứng ruột kích thích, rối loạn tiêu hóa…