Nội soi đại tràng - Các bước chuẩn bị và thực hiện

Nội soi đại tràng là phương pháp sử dụng khá phổ biến hiện nay giúp bác sĩ có thể quan sát được phía bên trong đại tràng từ đó có thể phát hiện ra những bất thường nếu có. Phương pháp này giúp chẩn đoán nhiều bệnh lý như polyp, khối u, viêm hay chảy máu,…Bên cạnh đó, nội soi đại tràng còn là phương pháp hiệu quả giúp tầm soát ung thư đại tràng, phát hiện sớm và cắt bỏ những tổn thương tiền ung thư. Cùng tìm hiểu các bước chuẩn bị và nội soi đại tràng, những lưu ý khi sử dụng phương pháp này.

Nội soi đại tràng là gì?

Nội soi đại tràng là một kiểm tra được sử dụng nhằm phát hiện những thay đổi bất thường ở ruột già (đại tràng) và trực tràng. Phương pháp này có tác dụng chẩn đoán được các bệnh lý về đại tràng, tìm nguy cơ ung thư.

Quá trình nội soi đại tràng, ống nội soi mềm và nhỏ bằng ngón tay trỏ có chiều dài từ 120 cm – 180cm. Một camera nhỏ được gắn ở ngay đầu ống để giúp bác sĩ quan sát và ghi hình trong lòng đại tràng. Nội soi đại tràng thường được chỉ định để khảo sát toàn bộ đại tràng và đoạn cuối của ruột non. Còn thủ thuật nội soi đại tràng xích-ma chỉ giúp quan sát trực tràng và đoạn cuối cùng của đại tràng mà thôi.

Nội soi đại tràng (Colonoscopy) là một kiểm tra được sử dụng để phát hiện những thay đổi bất thường trong ruột già (đại tràng) và trực tràng. Phương pháp này giúp chẩn đoán được các bệnh đại tràng cũng như tìm ra được các nguy cơ gây ung thư.

Phương pháp nội soi đại tràng giúp phát hiện các tổn thương ở đại tràng đặc biệt là các tổn thương có khả năng phát triển thành ung thư ở giai đoạn sớm mà các phương pháp như X-quang hay siêu âm bụng dễ bỏ sót.

Đối tượng nào cần nội soi đại tràng?

Khi có các dấu hiệu sau người bệnh thường được chỉ định để nội soi đại tràng:

• Người bệnh có các triệu chứng thay đổi thói quen đại tiện, đau bụng, tiêu chảy, táo bón kéo dài, thậm chí sụt cân
• Có những bất thướng ví dụ như polyp khi nội soi đại tràng xích ma hoặc trên hình ảnh (chụp cắt lớp, cộng hưởng từ, X-quang có bơm thuốc cản quang vào đại tràng).
• Xuất hiện máu trong phân, phân có màu đen như bã cà phê
• Theo dõi kiểm tra những người có tiền sử pô-líp hay ung thư đại tràng trước đây
• Thiếu máu nhược sắc.
• Bị bệnh viêm đường ruột (viêm loét đại trực tràng, bệnh Crohn…)
• Tầm soát ung thư đại-trực tràng

Những lưu ý về sử dụng thuốc trước khi nội soi đại tràng

Trước khi làm thủ thuật nội soi đại tràng, người bệnh cần thông báo với bác sĩ gây mê các vấn đề như sau:

• Có đang sử dụng loại thuốc gì không, nên hỏi cụ thể thuốc nào được tiếp tục dùng hay không không vào ngày làm nội soi đại tràng
• Có bị dị ứng với loại thuốc nào hay không bao gồm cả thuốc sử dụng gây mê
• Có hay bị chảy máu hoặc đang sử dụng các thuốc như aspirin hay thuốc chống đông như Heparin, Lovenox®; warfarin (Sintrom®, Coumadin®); clopidogrel (Plavix®)…
• Có chụp X-quang có bơm thuốc cản quang ba-rít vào đại tràng trong 4 ngày gần đây hay không.
• Có thai hay nghi ngờ có thai hay không

Nếu người bệnh thực hiện nội soi đại tràng gây mê toàn thân thì cần phải kiểm tra tiền gây mê, thông thường trước khi tiến hành thủ thuật từ 24 – 72 giờ, và bác sĩ gây mê có thể sẽ yêu cầu bệnh nhân làm một số xét nghiệm máu.

Các bước chuẩn bị nội soi đại tràng

Chuẩn bị

Trước khi nội soi bạn cần làm một số xét nghiệm máu cũng như nhận thuốc để làm sạch đại tràng tại nhà. Sau khi uống thuốc không lâu người bệnh đi đại tiện phân lỏng. Vì vậy, cần lên lịch và đặt khám để tiết kiệm thời gian hơn.

Hiện nay, có 2 loại nội soi để lựa chọn:

• Nội soi gây mê
• Nội soi không gây mê

Trường hợp lựa chọn phương pháp nội soi gây mê cần bố trí có người nhà đi cùng để đưa về sau khi thực hiện để đảm bảo an toàn.

Chế độ ăn uống trước khi nội soi

Để đại tràng sạch hơn, 3 – 4 ngày trước khi thực hiện nội soi người bệnh cần ăn nhẹ, dùng thực phẩm ít chất xơ và dễ tiêu hóa ví dụ như bánh mì, cơm, rau củ trái cây không hạt, không vỏ, thịt nạc, trứng. Tránh các thực phẩm như bỏng ngô, quả hạch, các thực phẩm giàu chất béo, ngũ cốc, trái cây có vỏ, bông cải xanh, đậu hà lan,…

Không nên dùng vitamin hoặc các chất bổ sung khác, trường hợp đang dùng thuốc nên hỏi ý kiến bác sĩ xem có nên sử dụng hay không

Cần chuẩn bị trước ngày nội soi

Một ngày trước khi làm thủ thuật nội soi người bệnh không nên ăn các thực phẩm cứng rắn. Thay vào đó, cần uống nhiều nước, tránh xa các loại nước có màu xanh đỏ, tím vì chúng có màu có thể khiến bác sĩ khó quan sát đại tràng. Hai giờ trước khi nội soi không được ăn uống bất cứ thứ gì.

Làm sạch ruột

Đêm trước khi nội soi người bệnh cần dùng thuốc nhuận tràng để làm sạch đường tiêu hóa. Người bệnh có thể được dùng thuốc xổ hay thụt nước kết hợp với thuốc thông qua đường hậu môn.

• Nếu được sử dụng thuốc xổ Fortran: Buổi chiều trước hôm nội soi cần uống hết 3 gói Fortran được pha với 3 lít nước.
• Nếu sử dụng Fleet Phospho-Soda để làm sạch ruột: Cần pha thuốc với khoảng 300ml nước và uống. Sau 3 giờ cần tiếp tục uống 3 lít nước nữa.

Kể từ khi uống thuốc cho tới lúc nội soi người bệnh cần nhịn ăn hoàn toàn, có thể uống nước đường nếu cảm thấy đói bụng. Do tác dụng của thuốc, người bệnh đi đại tiện nhiều lần.

Nội soi đại tràng thực hiện ra sao?

Nội soi đại tràng tiến hành ở phòng soi có ít nhất một bác sĩ và một điều dưỡng. Người bệnh được thăm khám để đánh giá các tổn thương thấp nếu có trước khi nội soi. Thuốc gây tê được bôi một ít để làm bớt khó chịu khi đưa ống soi vào.

Ban đầu, người bệnh soi ở tư thế nằm nghiêng bên trái. Máy soi đưa qua hậu môn, dần đi sâu qua các đoạn ruột. Người bệnh sẽ thấy khó chịu, chướng bụng hay đau do bác sĩ bơm hơi vào để giãn đại tràng giúp dễ soi hơn

Khi cần sinh thiết, bác sĩ sẽ thực hiện nhanh và bệnh nhân sẽ không cảm thấy đau.

Quá trình nội soi có thể kéo dài từ 15 – 30 phút, nhanh nhất nếu có sự hợp tác tốt của người bệnh. Với một số trường hợp khó bác sĩ được tiêm thuốc an thần hay giãn cơ để người bệnh bớt khó chịu. Cảm giác này chỉ kéo dài tối đa 1 giờ sau khi nội soi .

Sau khi nội soi cần chú ý những gì?

Người bệnh nên nghỉ ngơi một thời gian trước khi ra về

Có thể ghi nhận một số vấn đề thường gặp sau khi nội soi đại tràng như:

• Cảm giác đau bụng ít hay cảm giác mót rặn
• Bụng có cảm giác chướng hơi nhẹ

Cảm giác này là bình thường và mất khá nhanh, nếu người bệnh thấy đau nhiều và rất khó chịu cần báo ngay cho bác sĩ biết. Bác sĩ sẽ giải thích về các tổn thương ghi nhân và hẹn ngày lấy kết quả sinh thiết để có chẩn đoán chính xác.

Biến chứng của nội soi đại tràng

Nội soi đại tràng là thủ thuật khá an toàn, một số biến chứng có thể xảy ra như:

• Ống nội soi có thể gây thủng hoặc rách đại tràng, biến chứng nặng nhưng ít khi xảy ra. Lỗ thủng có thể được xử lý bằng kẹp kim loại qua nội soi để đóng lỗ thủng lại, nhưng đôi khi cũng cần đến phẫu thuật để điều trị.
• Lấy mẫu sinh thiết hay cắt bỏ pô-líp có thể gây chảy máu nhưng thường chảy máu rất ít và có thể kiểm soát được. Chảy máu có thể được kiểm soát bằng cách đốt điện và/ hoặc kẹp cầm máu tại vị trí đang chảy máu.
• óC thể có phản ứng với thuốc gây mê

Rất may là các biến chứng này không nhiều (chỉ khoảng 1/1000 bệnh nhân làm nội soi đại tràng). Nếu nội soi xảy ra các vấn đề:

• Đi đại tiện ra máu nhiều.
• Đau bụng nhiều (khác với quặn bụng do hơi).
• Sốt.
• Chóng mặt nhiều
• Nôn mửa
• Bụng chướng căng lên và cứng

Người bệnh cần liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và giải đáp cụ thể.