Tìm hiểu dấu hiệu giúp phát hiện sớm ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất trên thế giới, chỉ đứng sau ung thư phổi và ung thư dạ dày. Phát hiện sớm ung thư đại tràng có ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình điều trị. Vậy làm thế nào để phát hiện sớm bệnh? Cùng tìm hiểu những dấu hiệu nhận biết và cách chẩn đoán phát hiện ung thư đại tràng.

Mức độ nguy hiểm của ung thư đại tràng

Bệnh thường gặp ở lứa tuổi 40-60, và tỉ lệ mắc bệnh ở nam nhiều hơn nữ. Ở các phát triển phương Tây, bệnh là nguyên nhân chính thứ 3 gây tử vong. Nhiều nhà khoa học cho rằng đây là bệnh của sự no đủ, do ăn quá nhiều thịt và chất béo. Các thống kê cho thấy tỉ lệ ung thư đại tràng ở Châu Á đang tăng nhanh cùng với sự tăng cao mức sống.

Bệnh phát sinh từ các pôlíp dạng tuyến ở đại tràng (mô phát triển từ tuyến). Những pôlíp này có hình nấm, lúc đầu lành tính nhưng một số đã phát triển thành ung thư, nếu chỉ khu trú, không xâm lấn thì thường phát hiện được bằng phương pháp soi đại tràng. Nếu xâm lấn tới thành đại tràng (di căn giai đoạn I và II) vẫn có thể chữa khỏi bằng can thiệp phẫu thuật.

Khi đã di căn tới các hạch lân cận trong khu vực (giai đoạn III) thì khoảng trên 70% có thể chữa khỏi bằng can thiệp ngoại khoa và bằng thuốc. Khi ung thư đại tràng đã di căn xa (giai đoạn IV) thì thường không thể chữa khỏi, tuy có thể kéo dài đời sống bằng thuốc (hay còn gọi là hoá liệu pháp), chỉ một số ít khỏi bệnh nhờ can thiệp ngoại khoa và thuốc. Phương pháp điều trị bằng tia xạ cũng được dùng trong ung thư trực tràng.

Theo thống kê về tuổi tác, giới tính tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở nam giới cao hơn so với phụ nữ, sự phân bố tuổi có tỷ lệ mắc tăng nhanh chóng là ở độ tuổi từ 40 – 45 tuổi, bùng phát ở nhóm tuổi từ 75 – 80 tuổi. Do đó, các chuyên gia đề nghị những người trên 40 tuổi nên khám nội soi ít nhất một lần. Nếu không có bất thường gì có thể kiểm tra lại một lần nữa trong khoảng 5 năm sau đó.

Tỷ lệ tử vong của bệnh cao do có quá nhiều chẩn đoán thiếu chính xác, hoặc bỏ lỡ cơ hội chẩn đoán nên khi phát hiện ung thư đại tràng đã ở giai đoạn muộn, việc điều trị gặp nhiều khó khăn.

Theo số liệu nghiên cứu được công bố, tỷ lệ sống sót 5 năm của người bệnh giai đoạn I, II, III, IV của bệnh ung thư trực tràng lần lượt là 94%, 84%, 44% và 8%. Nó cho thấy rằng nếu phát hiện sớm, điều trị sớm là chìa khóa để cải thiện hiệu quả bệnh ung thư ở đường tiêu hóa.

Phát hiện sớm ung thư đại trực tràng có ý nghĩa rất quan trọng trong điều trị, có thể cải thiện đáng kể tỷ lệ chữa khỏi không chỉ giảm chi phí điều trị, giảm nhiều đau đớn mà có thể sống hơn 30 năm.

Nguy cơ phát triển ung thư đại tràng

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bị ung thư trực-đại tràng:

• Tuổi tác, phần lớn xảy ra ở độ tuổi 60-70. Trước 50 hiếm gặp trừ phi trong lịch sử gia đình có người đã từng bị bệnh sớm
• Có pôlíp đại tràng (nếu cắt bỏ được thì giảm nguy cơ phát triển thành ung thư)
• Có lịch sử bị ung thư (phụ nữ đã từng bị ung thư buồng trứng, tử cung hay vú có nguy cơ cao bị ung thư đại tràng) – Di truyền (trong lịch sử gia đình có người bị trước tuổi 50…)
• Hút thuốc (người nghiện thuốc lá bị ung thư đại tràng cao hơn người không hút, cả 2 giới)
• Chế độ ăn (ăn nhiều thịt có màu đỏ, ít rau quả tươi, thịt gia cầm, cá tăng nguy cơ bị bệnh)
• Lối sống ít vận động
• Phơi nhiễm với virus gây u sùi (HPV)
• viêm đại tràng mãn tính
• Nghiện rượu …

Tiên lượng của ung thư đại tràng phụ thuộc vào việc phát hiện được bệnh sớm hay muộn. Nếu phẫu thuật sớm khi bệnh chưa di căn sang cơ quan khác trong cơ thể, kết quả sẽ khả quan. Tỉ lệ sống được 5 năm sau mổ là 90% nếu ung thư còn trong lòng ruột, 50% nếu ung thư đă ăn qua thành ruột, chưa ăn vào hạch, còn 30% khi u đã ăn vào hạch và 10% nếu đã di căn vào tạng.

Triệu chứng ung thư đại tràng cần cẩn trọng

Ung thư đại tràng chủ yếu phát triển từ các tế bào tuyến của niêm mạc đại tràng, xâm lấn vào thành ruột lan ra các tổ chức xung quanh. Di căn theo hai đường: đường bạch huyết tới các nhóm hạch, đường máu tới gan, phổi, xương…

Giống như nhiều bệnh ung thư khác, ung thư đại tràng có thể dẫn tới tử vong nhưng nếu được phát hiện sớm tăng khả năng chữa khỏi bệnh. Nếu bệnh phát hiện ở giai đoạn muộn tỷ lệ sống khỏe trên 5 năm chỉ còn 4%, do đó sàng lọc và phát hiện sớm rất quan trọng.

Dưới đây là một số dấu hiệu, triệu chứng giúp người bệnh chủ động phát hiện:

• Tình trạng rối loạn đại tiện kéo dài, táo bón, ỉa chảy, độ quánh của phân kéo dài trong 2 tuần trở lên
• Bụng khó chịu, đau bụng, trướng hơi
• Đi ngoài ra máu
• Cảm giác đi vệ sinh chưa hết, mót rặn, lúc nào cũng muốn đi đại tiện
• Cơ thể mệt mỏi, sức khỏe yếu, không đủ sức khỏe để làm việc
• Giảm cân đột ngột không rõ nguyên nhân

Phát hiện sớm giúp tăng tỷ lệ chữa khỏi, không chỉ giảm chi phí điều trị mà còn có thể sống được tới hơn 30 năm.

Xem thêm: Các giai đoạn phát triển của bệnh ung thư đại tràng

Cách phát hiện ung thư đại tràng ở giai đoạn sớm

Dựa vào sự khác biệt tuổi tác

Ung thư đại tràng có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào từ trẻ tới giờ nhưng phổ biến phát sinh ở tuổi trung niên khoảng từ 40 – 60 tuổi. Với nhóm tuổi này nếu thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng ví dụ như đi ngoài ra máu thì nên khẩn trương đi khám để phát hiện và loại trừ nguy cơ ung thư đại tràng.

Nếu có các dấu hiệu tầm soát ung thư là biện pháp hiệu quả phát hiện sớm bệnh khi chưa có triệu chứng cụ thể. Những đối tượng dưới đây có nguy cơ cao, người bệnh tiến hành tầm soát sớm ung thư đại tràng:

• Người 40 tuổi trở lên
• Người 40 tuổi trở lên có tiền sử gia đình mắc ung thư đại tràng

Quan sát thói quen đại tiện và màu sắc phân

Hai bệnh lý ung thư đại tràng và bệnh trĩ có dấu hiệu chung là đi ngoài có máu trong phân. Tuy vậy, màu sắc của máu lại hoàn toàn khác nhau.

Với người mắc bệnh trĩ, đi ngoài máu tươi, máu tách rời không trộn lẫn vào phân, máu chảy ra sau khi đã đi ngoài tức là phân ra trước máu chảy ra sau.

Đối với người bị ung thư đại tràng, máu trong phân có màu sẫm hơn, đa phần máu trộn vào phân

Ở giai đoạn cuối, thói quen đại tiện của người bệnh bị thay đổi chẳng hạn như trước kia đi đại tiện mỗi ngày 1 lần thì khi mắc bệnh đa phần máu trộn lẫn vào phân.

Máu trong phân là một triệu chứng phổ biến của ung thư đại tràng, nhưng nó cũng có thể do nhiều bệnh lý khác gây ra. Tuy nhiên, nếu bạn tìm thấy dấu hiệu máu lẫn trong phân của mình, bạn nên đi khám bác sĩ để được đánh giá chính xác.

Xem thêm: 9 căn bệnh nguy hiểm có dấu hiệu đi ngoài ra máu

Kiểm tra hậu môn

Bạn có thể tự kiểm tra hậu môn của mình một cách hiệu quả để kiểm tra ung thư đại tràng. Khi thò sâu vào bên trong hậu môn, bạn sờ thấy những cục nhỏ nổi lên thì đó là bệnh trĩ. Nhưng nếu sờ thấy những cục cứng như hoa cải hoặc viền mép cao lên nhưng ở giữa lại bị lõm vào như vết loét thì rất có khả năng bạn bị mắc ung thư.

Nếu không được phát hiện kịp thời bệnh gây nguy hiểm tới sức khỏe và gây tử vong, vì vậy để biết mình có mắc ung thư đại tràng hay không cần kiểm tra cụ thể.

Đối tượng cần chủ động tầm soát ung thư đại tràng

• Người có hội chứng đa polyp tuyến
• Người mắc các bệnh Crohn, bệnh viêm ruột mạn tính…
• Người bị viêm loét đại tràng không được điều trị triệt để
• Những người có triệu chứng nghi ngờ ung thư đại trực tràng: có máu trong phân, rối loạn tiêu hóa kéo dài, phân hẹp hơn bình thường…

Vì vậy, đối với những người từ 40 tuổi trở lên được khuyến khích nên tầm soát ung thư đại tràng.

Các phương pháp phát hiện ung thư đại tràng

Để chẩn đoán ung thư đại tràng bác sĩ khám kâm sàng tìm hiểu về tiền sử của bản thân, gia đình, sờ nắm vị trí đau đại tràng để tìm khối u. Người bệnh làm các xét nghiệm chuyên sâu khác để giúp người bệnh chẩn đoán chính xác bệnh như:

• Xét nghiệm máu: Để xác định chất chỉ điểm ung thư CEA
• Xét nghiệm tìm máu trong phân
• Nội soi đại tràng: Giúp quan sát toàn bộ đại tràng xem có sự hiện diện của khối u và các tế bào ung thư
• Siêu âm, chụp CT/MRI/PET: Giúp xác định vị trí, kích thước và các tổ chức xung quanh khối u, xác định khối u có di căn không để đưa ra phương pháp chữa trị phù hợp
• Sinh thiết: Thực hiện trong quá trình nội soi đại tràng hoặc có thể được thực hiện trong quá trình phẫu thuật
• Nếu được phát hiện và điều trị sớm từ giai đoạn đầu ung thư đại tràng tỷ lệ chữa khỏi đạt 90%. Vì thế, phát hiện sớm ung thư đại tràng có ý nghĩa quan trọng.

Ở một số nước trên thế giới tiến hành xét nghiệm máu ẩn trong phân định kỳ ở nhóm người có nguy cơ cao. Sau đó tiến hành soi đại tràng sigma hoặc toàn bộ đại tràng để phát hiện sớm UTĐTT. Ở Việt Nam, việc thăm trực tràng bằng tay khi có hội chứng lỵ dai dẳng giúp cho chẩn đoán sớm ung thư trực tràng với hiệu quả cao. Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ đưa ra hướng dẫn sàng lọc UTĐTT:

1. Trong các khám về tiêu hóa thường quy, cần thăm trực tràng.
2. Sau 50 tuổi xét nghiệm máu ẩn trong phân, soi trực tràng, đại tràng sigma 3-5năm/lần.
3. Cần chú ý các đối tượng có nguy cơ cao như có tiền sử gia đình mắc UTĐTT, hoặc polip, hoặc có tiền sử bệnh đại tràng viêm nhiễm.

Ghi nhận ung thư Hà Nội cho thấy UTĐTT đứng hàng thứ 5 trong các ung thư tiêu hóa. Cơ cấu bữa ăn người Việt Nam đang thay đổi theo hướng giàu đạm mỡ động vật hơn. Hiểu biết tốt hơn về bệnh học UTĐTT, đặc biệt về những kinh nghiệm phòng bệnh, phát hiện sớm, chắc chắn sẽ giảm được tỷ lệ tử vong do căn bệnh phổ biến này.

Điều trị ung thư đại trực tràng

Về điều trị, phẫu thuật là phương pháp cơ bản. Trên thực tế, chưa có loại thuốc nào kể cả Tây y và Đông y được công nhận là có tác dụng với bệnh này. Tỷ lệ sống được 5 năm sau mổ là 90% nếu ung thư còn trong lòng ruột, 50% nếu ung thư đă ăn qua thành ruột, chưa ăn vào hạch, còn 30% khi u đã ăn vào hạch và 10% nếu đã di căn vào tạng.

Những trường hợp sau không nên mổ: tuổi đời quá cao, hơn 80-90 tuổi; sức khỏe suy sụp, quá yếu; có những bệnh lý tim, phổi hoặc gan; ung thư đã di căn tới một số cơ quan khác, có di căn hoặc cổ trướng.

Đọc thêm: Các phương pháp điều trị ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng có thể ngăn ngừa được không?

Ung thư đại tràng có thể được ngăn ngừa bằng cách phát hiện và điều trị bất kỳ polyp (khối u lành tính) nào được tìm thấy trong quá trình nội soi. Các cách để giảm nguy cơ phát triển ung thư đại tràng bao gồm ăn một chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều trái cây và rau quả và ít thịt chế biến; duy trì cân nặng hợp lý; hạn chế uống rượu và tránh hút thuốc lá.

Nếu bạn bị bệnh viêm đại tràng, bạn cần điều trị dứt điểm ngay trong giai đoạn cấp tính. Bởi nếu tình trạng viêm đại tràng kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ bị ung thư đại tràng.

Những người bị béo phì, hút thuốc và uống nhiều rượu cũng có thể bị ung thư đại tràng trong tương lai. Nếu tiền sử gia đình bạn có người thân bị ung thư đại tràng, bạn cần khám sức khỏe định kỳ thường xuyên để tầm soát ung thư sớm, vì căn bệnh này có tính chất di truyền. Đơn giản thì làm nội soi trực tràng, đại tràng chậu hông, khi cần mới làm nội soi cả đại tràng.

Để giảm tỷ lệ mắc bệnh có 6 lời khuyến cáo như sau:

1. Giảm phần calo từ chất béo và tinh bột.
2. Tăng cường chất xơ, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt vào bữa ăn hàng ngày.
3. Hạn chế thức ăn muối, lên men, xông khói, sấy khô (cá khô, xì dầu, thịt hun khói…).
4. Hạn chế tiêu thụ những gia vị vô bổ có thể gây ung thư như phẩm nhuộm, dầu thơm.
5. Tránh những chất gây đột biến gen trong thức ăn như thuốc trừ sâu, diệt cỏ, thuốc kích thích tăng trọng.
6. Không lạm dụng rượu, bia và các chất lên men khác
7. Sử dụng thực phẩm hỗ trợ giảm triệu chứng do bệnh viêm đại tràng gây ra như Tràng Phục Linh – Thực phẩm được nhiều chuyên gia khuyến cáo sử dụng nhằm

Theo khuyến cáo mới của Hội ung thư Mỹ, cả nam lẫn nữ nên đi khám bệnh tổng hợp hằng năm từ tuổi 50. Muốn phát hiện sớm ung thư, cần thử phân xem có chảy máu kín đáo không. Đây là triệu chứng sớm giúp chẩn đoán bệnh.