Làm sao để nhận biết Polyp đại tràng ác tính?

Polyp đại tràng là các tổ chức tế bào tăng sinh quá mức, được hình thành trên niêm mạc đại tràng, có hình dạng giống như khối u. Polyp đại tràng và trực tràng xảy ra ở khoảng 25% nam giới và nữ giới từ 50 tuổi trở lên. Polyp đại tràng có thể phát triển thành ác tính và gây ung thư đại tràng, đe dọa tính mạng của người bệnh. Do đó, cần phân biệt được đâu là polyp đại tràng ác tính và đâu là polyp lành tính để lên kế hoạch điều trị hiệu quả và phòng ngừa biến chứng không mong muốn.

Các loại polyp đại tràng

Bất kỳ ai cũng có thể bị polyp đại tràng và trực tràng, nhưng những người có các yếu tố nguy cơ sau đây có nhiều khả năng mắc bệnh hơn:

• Người cao tuổi, từ 50 tuổi trở lên
• Tiền sử gia đình có người đã từng bị polyp hoặc ung thư đại tràng
• Một gen di truyền hiếm gặp khiến mọi người có nhiều khả năng phát triển polyp
• Bệnh viêm ruột, chẳng hạn như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn
• Chế độ ăn nhiều chất béo, ít chất xơ
• Sử dụng thuốc lá và rượu
• Ít hoặc không tập thể dục
• Béo phì

Polyp đại tràng được chia làm 2 loại phổ biến bao gồm:

• Polyp tăng sản: thường là những khối tế bào lành tính có kích thước nhỏ và không đáng lo ngại, chúng rất khiếm khi trở thành ung thư.
• Polyp tuyến Adenomas: chiếm 2/3 tổng số các loại polyp đại tràng và chúng là loại có khả năng trở thành polyp đại tràng ác tính cao nhất.  Tỷ lệ polyp ung thư trong loạt polyp được cắt bỏ nội soi là từ 0,2% đến 11%. Polyp tuyến adenomas thường không có cuống nên khó loại bỏ hơn.

Polyp đại trực tràng ác tính (MCRP) đủ phổ biến để cần được chú ý đặc biệt. Cùng với sự ra đời của các chương trình tầm soát ung thư ruột trên toàn thế giới, số lượng lớn các polyp ác tính được phát hiện ngày càng nhiều hơn. Để phát hiện sớm dấu hiệu của polyp đại tràng ác tính người bệnh cần thực hiện thăm khám sức khỏe định kỳ, thực hiện các xét nghiệm tầm soát khác để kiểm tra dấu hiệu polyp ác tính và ung thư đại tràng.

Cách nhận biết và chẩn đoán polyp đại tràng ác tính

Để chẩn đoán bệnh lý chính xác và đầy đủ, bệnh nhân sẽ được bắt đầu bằng việc kiểm tra tổng thể. Phần lớn các bệnh nhân sẽ có biểu hiện thấy máu trong phân, đau bụng. Do đó, khi tiến hành chẩn đoán lâm sàng, bệnh nhân cần khai báo đầy đủ các triệu chứng mà mình gặp phải trong thời gian gần đây, nhất là những đặc điểm liên quan đến sự thay đổi tính chất của phân.

Khi các bác sĩ muốn biết bệnh nhân có polyp thuộc loại nào thì biện pháp kiểm tra hiệu quả và phổ biến nhất chính là nội soi đại tràng. Thông qua kỹ thuật này, bác sĩ sẽ quan sát được toàn bộ tổn thương, hay các bất thường trong lòng đại tràng cũng như đặc điểm của chúng. Kết quả đã chỉ ra rằng có tới 50% trường hợp ung thư được phát hiện qua nội soi được xác định trong giai đoạn đầu tiến triển của bệnh.

Thông qua ống nội soi, bác sĩ có thể có những đánh giá ban đầu về các polyp lành tính và ác tính qua hình dạng tổng thể của chúng. Nói chung, những khối polyp có thể có cuống hoặc không có cuống, nếu đường kính dưới 2cm, bề mặt nhẵn thì thường là lành tính.

Đa phần là các khối polyp có kích thước lớn (>2cm), có vết loét, khối polyp dễ vỡ (khi chạm vòng nội soi vào) và xuất huyết thường có nguy cơ ác tính cao, cần phải chú ý. Giai đoạn đầu của Polyp ác tính hầu như không có triệu chứng hoặc triệu chứng không rõ ràng.

Tuy nhiên, để đảm bảo chắc chắn khối polyp nào có chứa tế bào ung thư hay không thì chuyên gia y tế cần phải thực hiện sinh thiết chẩn đoán mô bệnh học – tế bào học thì mới có thể xác định rõ được. Lấy mẫu sinh thiết sẽ được thực hiện đồng thời trong quá trình nội soi đại tràng. Bác sĩ sẽ tiến hành cắt một mẫu nhỏ mô bệnh phẩm sau đó đem đi phân tích dưới kính hiển vi. Nếu kết quả sinh thiết cho thấy đó là polyp lành tính thì không cần phải cắt bỏ, nếu polyp ác tính thì phải loại bỏ.

Nếu bạn muốn biết rõ hơn về quá trình sinh thiết polyp đại tràng thì có thể tham khảo bài viết sau: Thực hiện sinh thiết polyp đại tràng như thế nào?

Phương pháp loại bỏ khối polyp đại tràng ác tính

Hiện nay, không hiếm trường hợp bị mắc polyp đại trực tràng, nếu có biểu hiện bệnh lý ác tính thì nên phẫu thuật cắt bỏ càng sớm càng tốt. Các phương pháp điều trị lâm sàng có thể áp dụng là điều trị bằng laser và cắt polyp bằng điện cao tần dưới nội soi fluor, cắt bỏ bằng vi sóng. Những phương pháp điều trị này yêu cầu phải làm sạch ruột trước khi phẫu thuật và các polyp chỉ nên được cắt bỏ khi cơ chế đông máu của bệnh nhân không bị cản trở.

Những phương pháp điều trị nói trên mang lại nhiều ưu điểm như là: ít đau, ít sang chấn , ít chảy máu, không cần nằm viện, bệnh nhân sau khi điều trị không để lại di chứng gì, cho cấu trúc trực tràng và ống hậu môn của bệnh nhân bình thường. Sự xuất hiện sẽ không gây ra thiệt hại. Nếu tình trạng của bệnh nhân nghiêm trọng hơn và sức khỏe của các mô ruột đã bị ảnh hưởng khi được phát hiện, thì phạm vi cắt bỏ nên được mở rộng.

Loại bỏ polyp đại tràng không quá phức tạp. Với những polyp nhỏ, bác sĩ có thể chủ động can thiệp trong quá trình nội soi, vừa chẩn đoán vừa điều trị tổn thương mà không cần thiết phải phẫu thuật. Các polyp này sẽ được loại bỏ một cách an toàn, toàn bộ hoặc từng phần.

Tỷ lệ polyp ung thư trong hàng loạt các polyp được cắt bỏ nội soi là từ 0,2% đến 11%. Hiện nay, các chương trình sàng lọc cho phép phát hiện và điều trị một số lượng lớn các khối u tuyến và polyp ác tính, và điều này góp phần làm giảm tỷ lệ tử vong do ung thư đại trực tràng (CRC)

Đối với polyp ác tính, về mặt mô học cho thấy một thành phần ung thư biểu mô xâm lấn. Khi đó, người ta sẽ không chỉ lo lắng đến vấn đề liệu polyp có được loại bỏ hay không mà còn xem xét nguy cơ di căn. Đa phần các khối polyp ác tính có kích thước lớn nên sẽ không thể loại bỏ triệt để được bằng ống nội soi. Vì vậy, bác sĩ sẽ thực hiện phương pháp phẫu thuật mổ nội soi.

Cụ thể, loại phẫu thuật bóc tách dưới niêm mạc (ESD) là phương pháp đang được ứng dụng rộng rãi để điều trị polyp đại tràng ác tính hiện nay. Nó có một lợi thế so với các kỹ thuật nội soi khác ở chỗ nó cho phép loại bỏ các tổn thương lớn trong đại tràng. Trong ESD, một thiết bị cắt điện được sử dụng để phân tích cẩn thận các lớp sâu hơn của lớp dưới niêm mạc để loại bỏ các tổn thương tân sinh ở niêm mạc giúp hạn chế tối đa biến chứng.

Sau khi các khối polyp đại tràng được cắt ra cần phải gửi đi để kiểm tra bệnh lý.  Nếu nó được xác định là ác tính, cần phải xác định độ sâu của sự xâm lấn tế bào ung thư. Nếu các tế bào ung thư bị giới hạn ở lớp niêm mạc, đó là ung thư tại chỗ, không di căn và không cần điều trị thêm. Nếu ung thư đã xâm lấn vào lớp dưới niêm mạc, khoảng 5 đến 10 phần trăm bệnh nhân sẽ bị di căn hạch. Trừ khi sức khỏe của bệnh nhân không tốt, bệnh nhân nên cắt bỏ một phần của ruột già và các hạch bạch huyết để ngăn ngừa nguy cơ tái phát trở lại.

Các biến chứng có thể xảy ra sau khi loại bỏ polyp đại tràng

Phẫu thuật cắt polyp đại tràng chủ yếu được thực hiện bằng phương pháp mổ nội soi. Đây là thủ thuật khá an toàn nên thông thường biến chứng sau phẫu thuật là rất thấp, tỷ lệ thành công > 90%, biến chứng phổ biến nhất là xuất huyết đại tràng, biến chứng nguy hiểm nhất là thủng tuột già và viêm phúc mạc. Nếu không được phát hiện sớm hoặc điều trị không đúng cách, nó có thể gây tử vong (những trường hợp này rất hiếm khi xảy ra).

Cho dù đó là một polyp lành tính hay ác tính, thì chúng cũng có ít hoặc nhiều khả năng bị ung thư hơn trong tương lai, vì vậy hãy loại bỏ sớm nhất có thể!

Với những bệnh nhân bị polyp đại tràng ác tính, sau khi mổ xong không thể coi là khỏi bệnh mà cần thực hiện đúng các biện pháp chăm sóc hậu phẫu để thúc đẩy quá trình hồi phục tốt hơn và giảm tỷ lệ tái phát của bệnh.

• Bệnh nhân nên nằm trên giường nghỉ ngơi nhiều hơn sau khi cắt bỏ polyp để đề phòng các biến chứng như nhiễm trùng, chảy máu, đồng thời chú ý xem cơ thể có chảy máu nhiều, chướng bụng , phúc mạc không, quan sát sự thay đổi của huyết áp và nhịp tim.
• Bệnh nhân polyp ruột cần chú ý chế độ ăn uống hợp lý, nếu là polyp ruột già, trực tràng có thể ăn một số chế độ ăn lỏng hoặc nửa lỏng sau khi phẫu thuật cắt bỏ, nhưng không nên ăn đồ cay, thô cứng trong vòng 1 tuần sau phẫu thuật.
• Bệnh nhân bị polyp ruột ác tính cần chú ý giữ cho phân không bị tắc nghẽn sau phẫu thuật, uống nhiều nước và ăn nhiều thức ăn có tác dụng làm ẩm ruột, nên kết hợp xoa bụng theo hướng dẫn của bác sĩ để quá trình đại tiện dễ dàng hơn.