Tắc ruột là gì? Tìm hiểu nguyên nhân và cách xử trí an toàn

Tắc ruột là căn bệnh nguy hiểm, thường xuất hiện chủ yếu ở người cao tuổi. Nếu không điều trị sớm, bệnh nhân bị tắc ruột có thể bị thủng ruột, hoại tử ruột, viêm phúc mạc hoặc thậm chí là tử vong.

Tắc đường ruột là căn bệnh có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời

Tắc ruột là gì?

Tắc ruột (bowel obstruction) là thuật ngữ y khoa miêu tả tình trạng tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ ruột, khiến không khí, chất lỏng, chất rắn không thể di chuyển xuống ruột già (đại tràng). 

Tắc nghẽn ruột là căn bệnh nguy hiểm phổ biến, xuất hiện ở nhiều lứa tuổi; từ trẻ sơ sinh (được gọi là tắc ruột sơ sinh) đến người cao tuổi, tuy nhiên thường gặp nhất vẫn là đối tượng người cao tuổi. Nếu không phát hiện và điều trị sớm, tắc đường ruột có thể tiến triển thành nhiều căn bệnh nghiêm trọng; ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng người bệnh.

Hình ảnh ruột bị tắc

Các nguyên nhân gây tắc ruột phổ biến

Theo “Nguyên nhân và triệu chứng của hội chứng tắc ruột” – Bài viết được đăng tải trên web soyte.namdinh.gov.vn – Cổng thông tin điện tử Sở Y tế tỉnh Nam Định: “Có nhiều nguyên nhân dẫn tới hội chứng này, nhưng chủ yếu được chia thành 2 nhóm chính: tắc ruột cơ năng và tắc ruột cơ học”. Cụ thể:

5 Triệu chứng tắc ruột thường gặp

Tùy vào mức độ nặng nhẹ mà bệnh nhân bị tắc ruột có thể gặp một hoặc một vài dấu hiệu sau:

Các triệu chứng tắc nghẽn đường ruột phổ biến

• Đau bụng: Đau là triệu chứng gần như bệnh nhân mắc chứng tắc ruột nào cũng gặp phải. Cơn đau thường xuất hiện đột ngột tại vùng bụng, đau dữ dội trong vòng 2 – 3 phút sau đó giảm dần rồi tái xuất hiện. 
• Chướng bụng: Ở những người gầy, thành bụng mỏng có thể thấy quai ruột nổi hẳn lên thành bụng. Đặc biệt, khi chiếu sáng lên bề mặt bụng, ta có thể nhìn thấy được sống nhu động nổi cộm và di chuyển chậm chạp như rắn bò.
• Nôn: Nôn là trường hợp hiếm gặp, thường đi kèm với cơn đau bụng. Mới đầu, bệnh nhân nôn thức ăn, sau đó nôn dịch mật, dịch tiêu hóa.
• Bí trung, đại tiện: Khi xuất hiện triệu chứng này, tình trạng tắc đường ruột đã trở nên nghiêm trọng. Bởi, so với các triệu chứng trên, bí trung đại tiện thường xảy ra muộn hơn do trong những giờ đầu, ruột phải co bóp để đẩy hơi và phân ở đoạn ruột bị tắc ra. Khi hơi đã thoát ra hết nhưng phân chưa được đùn xuống, người bệnh mới bí trung tiện, đại tiện.
• Triệu chứng toàn thân: Ở giai đoạn khởi đầu, bệnh nhân vẫn trong trạng thái bình thường. Tuy nhiên, khi tắc nghẽn đường ruột đã chuyển sang giai đoạn nặng, cơ thể bệnh nhân bắt đầu xuất hiện một số biểu hiện nhiễm trùng, nhiễm độc. Nếu để lâu, ruột có thể bị hoại tử gây viêm màng bụng và dẫn tới tử vong.

Nhìn chung, tắc đường ruột là căn bệnh nguy hiểm, do đó hãy đến khoa cấp cứu của bệnh viện gần nhất nếu bạn có một hoặc nhiều biểu hiện của chứng tắc nghẽn ruột! Dưới đây là những thông tin liên quan đến quy trình chẩn đoán và phác đồ điều trị tắc ruột theo Bộ Y tế, giúp bạn chủ động hơn trong quá trình thăm khám, điều trị bệnh.

Quy trình chẩn đoán tắc ruột

Khi có những biểu hiện nghi ngờ tắc đường ruột, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng vùng bụng và đặt một số câu hỏi liên quan. Chẳng hạn như: 

• Các triệu chứng gặp phải: nôn, đau bụng, chướng bụng,…
• Tiền sử đã bị hoặc có người thân bị tắc nghẽn ruột hay chưa?
• Những loại thuốc được sử dụng gần đây (nếu có)?
• …

Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện thêm một vài xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh quan trọng để đưa ra kết luận chính xác nhất. Các xét nghiệm thường được sử dụng để chẩn đoán tắc ruột bao gồm:

Tùy từng trường hợp, người bị tắc nghẽn đường ruột có thể được chỉ định chụp x quang, CT hoặc siêu âm ổ bụng

• Chụp X quang: Người bệnh thường được chỉ định X quang tắc ruột nhằm phân biệt tắc ruột cơ học và cơ năng, xác định vị trí tắc nghẽn (tắc ruột non – tắc ruột già, tắc ruột cao – tắc ruột thấp), nguyên nhân cơ bản gây tắc nghẽn ruột và đánh giá khả năng của các đoạn ruột liên quan. Đặc biệt, phương pháp này còn có tác dụng chẩn đoán chứng lồng ruột với trẻ em.
• Chụp CT: Phim chụp CT giúp ích rất nhiều cho bác sĩ trong việc xác định vị trí đoạn ruột bất thường.
• Siêu âm ổ bụng: Phương pháp này cung cấp thêm cho bác sĩ về tình trạng ruột đang bị tắc nghẽn, phình to hoặc có thực thể bất thường nào,…..

Phác đồ điều trị tắc ruột Bộ Y tế

Cũng theo PGS.TS Nguyễn Văn Xuyên: “Điều trị phẫu thuật kết hợp với hồi sức ngoại khoa trước trong và sau mổ nhằm điều chỉnh các rối loạn toàn thân do tắc ruột gây nên (rối loạn nước điện giải) và loại trừ nguyên nhân gây tắc, phục hồi lưu thông ruột”. Cụ thể:

Điều trị rối loạn toàn thân do tắc nghẽn ruột gây nên

Đầu tiên, bệnh nhân bị tắc nghẽn ruột sẽ được truyền dịch và điện giải theo điện giải đồ, huyết tương, máu. 

Sau đó, bác sĩ tiến hành hút dịch dạ dày ruột bằng cách đặt sonde dạ dày để hút dịch tại phần ruột bị tắc.

Cuối cùng, bệnh nhân có thể được chỉ định sử dụng kháng sinh, thuốc trợ sức, thuốc giảm đau, corticoid,… (nếu cần).

Loại trừ các nguyên nhân gây tắc nghẽn đường ruột và phục hồi lưu thông ruột

Tùy vào từng trường hợp tắc ruột, bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật nhằm giải quyết nguyên nhân gây tắc, phục hồi lưu thông ruột theo quy trình sau:

Quy trình loại trừ nguyên nhân tắc nghẽn đường ruột và phục hồi lưu thông ruột

Bước 1: Gây mê nội khí quản có giãn cơ.

Bước 2: Mổ dựa trên nguyên nhân hoặc vị trí tắc nghẽn ruột.

Bước 3: Thăm dò nhằm tìm chính xác vị trí ruột bị tắc, đánh giá tổn thương dịch trong ổ bụng và ruột.

Bước 4: Xử trí nguyên nhân khiến ruột bị tắc:

Cách phòng ngừa tắc ruột tái phát sau điều trị

Mặc dù đã được điều trị kịp thời, song nếu người bệnh chủ quan, lơ là trong việc phòng ngừa tắc đường ruột thì bệnh vẫn có khả năng tái phát trở lại. Nguyên nhân là bởi, hệ tiêu hóa của người bệnh sau khi chữa tắc nghẽn ruột rất nhạy cảm và yếu ớt. Do đó, sau điều trị tắc nghẽn ruột, người bệnh cần xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, kiêng khem đầy đủ.

Dưới đây là một vài gợi ý chi tiết giúp bạn giải đáp thắc mắc “bị tắc ruột nên ăn gì, kiêng gì?”.

Chế độ ăn uống hợp lý

Sau khi điều trị tắc ruột (đặc biệt là sau mổ), người bệnh nên ăn:

• Thức ăn đã được hầm nhừ
• Uống nhiều nước (nước lọc, nước trái cây bỏ bã)
• Sữa chua
• Rau củ quả có lợi cho đường ruột (khoai lang, cà rốt, củ cải, bí đao, khoai tây, cải bó xôi, nấm,…)
• Hoa quả có lợi cho đường ruột (dưa hấu, đu đủ chín, chuối chín,…)
• Các loại thịt động vật không chứa chất xơ (thịt cừu, thịt lợn, thịt bò, cá,…)
• Sữa không chứa lactose

Những thực phẩm nên bổ sung sau khi điều trị tắc đường ruột

Ngoài ra, một số thực phẩm người bệnh tắc nghẽn ruột (sau điều trị) cần tránh bao gồm:

• Thực phẩm chứa tanin (xoài xanh, hồng ngâm, ổi,…)
• Thức ăn chứa nhiều bã xơ (măng, mía,…)
• Các loại rau củ quả già
• Thực phẩm giàu chất béo
• Thức ăn dai và cứng (lòng, sụn, gân,…)
• Trái cây có nhiều nhựa, chát
• Các loại thịt đỏ
• Chất kích thích

Tập thể dục đều đặn

Vận động thường xuyên mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm ngăn ngừa tái phát tắc nghẽn đường ruột. Sở dĩ, khi tập thể dục thường xuyên, các chuyển động của cơ thể sẽ kích thích hoạt động ruột và hệ tiêu hóa; giúp cải thiện sự di chuyển của chất thải qua đại tràng, từ đó giảm nguy cơ tắc nghẽn đường ruột.

Sử dụng sản phẩm bổ trợ

Khi bị tắc ruột, bệnh nhân thường gặp khó khăn trong việc tiêu hóa, hấp thụ chất dinh dưỡng. Do đó, việc bổ sung các sản phẩm bảo vệ sức khỏe giúp tăng cường hệ miễn dịch, cân bằng vi sinh đường ruột là vô cùng cần thiết. Theo đó, một trong những sản phẩm nổi bật, được nhiều chuyên gia khuyên dùng phải kể đến Tràng Phục Linh PLUS.

Tràng Phục Linh PLUS – Giải pháp tăng cường hệ miễn dịch đường ruột từ các thành phần tự nhiên

Tràng Phục Linh PLUS là sản phẩm được kết hợp từ nhiều dược liệu tự nhiên (Bạch Truật, Bạch Thược, Hoàng Bá,…) với các hoạt chất y học hiện đại (ImmuneGamma, 5-HTP), được Đại học Y Hà Nội nghiên cứu và chứng minh có tác dụng ổn định hệ thần kinh ruột, tăng cường hệ miễn dịch, cân bằng hệ vi sinh vật trong đường ruột, đồng thời phục hồi và tái tạo niêm mạc đại tràng bị tổn thương.

Sản phẩm được khuyến cáo sử dụng cho những đối tượng đang gặp vấn đề về đại tràng và hội chứng ruột kích thích. Do đó, hãy truy cập ngay Tràng Phục Linh PLUS nếu bạn muốn tìm hiểu kỹ hơn về công dụng, cách dùng cũng như quầy thuốc gần nhất có bán sản phẩm.

Lưu ý: Tràng Phục Linh PLUS không được khuyến cáo sử dụng cho phụ nữ có thai, phụ nữ đang cho con bú và trẻ em dưới 12 tuổi do có tác dụng điều chỉnh sự co thắt đại tràng.

Một số thắc mắc liên quan đến tắc nghẽn ruột

Tắc ruột có phải mổ không?

Tắc đường ruột là bệnh lý cần được chữa trị ngay lập tức. Tuy nhiên, “tắc ruột có phải mổ không” phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, bao gồm: nguyên nhân, mức độ tắc nghẽn và thể trạng của bệnh nhân.

Do đó, trước khi ra quyết định việc mổ hoặc không mổ khi ruột bị tắc, người bệnh nên đến các cơ sở chuyên khoa để được chẩn đoán và tiến hành các xét nghiệm cần thiết; từ đó tìm ra liệu pháp điều trị phù hợp. Chẳng hạn:

• Đối với trường hợp đường ruột bị tắc do u hoặc tràn dịch ngoài ruột, cách duy nhất để khắc phục chính là mổ nhằm loại bỏ đoạn ruột bị tắc và khôi phục tuần hoàn ruột.
• Trong một vài trường hợp, tắc nghẽn ruột có thể được giải quyết bằng các phương pháp không phẫu thuật (không mổ) như: bowel decompression (thông ruột), endoscopic procedures (đặt ống thông qua miệng),…

Tùy từng trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định mổ hoặc không đối với người mắc chứng tắc đường ruột

Tắc ruột có xì hơi được không?

Tắc đường ruột là hiện tượng một hoặc nhiều đoạn ruột bị tắc nghẽn, gây cản trở khí, thức ăn đến đại tràng. Do đó, “tắc ruột có xì hơi được không?” là thắc mắc chung của nhiều người khi bị tắc đường ruột. 

Trên thực tế, đường ruột bị tắc có thể dẫn đến việc không thể đi đại tiện hoặc xì hơi. Bởi, phân và khí bị cản trở, khó đi qua phần ruột bị tắc. 

Bị tắc ruột có nguy hiểm không?

Ruột bị tắc nghẽn là bệnh lý nguy hiểm, gây nhiều biến chứng đặc biệt nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Vì thế, ngay khi có những dấu hiệu của tắc đường ruột, người bệnh cần chủ động thăm khám tại các cơ sở chuyên khoa uy tín nhằm chẩn đoán, điều trị kịp thời.

Để tìm hiểu kỹ hơn về hiện tượng tắc ruột cũng như những vấn đề tiêu hóa thường gặp, bạn vui lòng liên hệ đến 1888 1506 (trong giờ hành chính) để được tư vấn miễn phí hoặc truy cập / nhằm tham khảo nhiều bài viết liên quan.