Phụ nữ mang thai bị viêm đại tràng uống thuốc gì?

Viêm đại tràng là quá trình viêm nhiễm gây tổn thương khu trú hoặc lan tỏa ở niêm mạc đại tràng. Ở phụ nữ mang thai, bệnh có thể gây ra nhiều phiền toái và khó chịu. Tuy nhiên nếu được điều trị phù hợp, mẹ bầu hoàn toàn có thể có một thai kỳ khỏe mạnh. Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho bạn đọc thông tin về các thuốc điều trị viêm đại tràng an toàn cho phụ nữ có thai.  

Triệu chứng viêm đại tràng khi mang thai

Phần lớn bà bầu đều phải trải qua giai đoạn ốm nghén với sự xáo trộn trong chế độ ăn uống, thường xuyên chán ăn, buồn nôn, hay thèm các món chua cay dễ gây kích thích dạ dày. Đây là yếu tố thuận lợi cho các bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hóa có khả năng bùng phát. Hơn nữa do ảnh hưởng của hormone, yếu tố tâm lý thay đổi, stress và lo lắng trong thai kỳ cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm đại tràng. Thống kê cho thấy khoảng 33% phụ nữ bị tái phát viêm loét đại tràng khi mang thai, thường là trong 3 tháng đầu.

Dấu hiệu của bệnh viêm đại tràng ở phụ nữ mang thai khá tương đồng với triệu chứng ở các đối tượng khác:

• Đau bụng: Cơn đau thường xuất hiện ở vùng hố chậu hai bên hoặc vùng hạ sườn phải và trái, cơn đau lan dọc theo khung đại tràng. Đau quặn từng cơn, có khi đau âm ỉ.
• Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Đi đại tiện trên 2 lần/ngày, khi đi xong cảm giác bớt đau hơn nhưng luôn có cảm giác mót rặn.
• Đầy bụng, trướng hơi: Bụng thường xuyên có biểu hiện căng tức, ăn khó tiêu, đầy hơi
• Khuôn phân thay đổi: Phân ít thành khuôn, bề mặt phân không mịn, khi táo bón khi lỏng. Nếu bị viêm nặng sẽ có lẫn máu hoặc dịch nhầy.
• Nhiều trường hợp đặc biệt, bệnh nhân bị rối loạn đại tiện kèm theo triệu chứng sốt, nôn, đi ngoài ra máu.
• Chán ăn, mệt mỏi và sụt cân nhanh.

Thông tin xem thêm: Hay đầy bụng có phải viêm đại tràng?

Viêm đại tràng ảnh hưởng đến bà bầu và thai nhi như thế nào?

Nhìn chung, sức khỏe của mẹ và bé phụ thuộc vào phân loại, mức độ bệnh cũng như các phương pháp điều trị được sử dụng trong thai kỳ. Phụ nữ mắc viêm đại tràng nặng có nguy cơ sinh non và sinh con nhẹ cân cao hơn. Vì vậy, các bà bầu có dấu hiệu của viêm đại tràng phải báo với bác sĩ, thăm khám theo lịch và thường xuyên tự theo dõi các biểu hiện bất thường để hạn chế tối đa rủi ro có thể xảy ra.

Giảm hấp thu dinh dưỡng, tăng nguy cơ sinh con nhẹ cân

Ruột già có vai trò quan trọng trong quá trình hấp thu chất dinh dưỡng và tổng hợp một số vitamin cần thiết cho cơ thể. Trong khi đó, phụ nữ mang thai lại là đối tượng cần bổ sung một lượng lớn chất dinh dưỡng cho sự phát triển khỏe mạnh của thai nhi. Viêm đại tràng có thể làm giảm hấp thu thức ăn, từ đó tăng nguy cơ sinh con nhẹ cân.

Tăng nguy cơ sinh non, sẩy thai

Thai phụ mắc bệnh đại tràng đối mặt với nguy cơ sinh con nhẹ cân cao hơn so với người bình thường. Trong một số nghiên cứu, số trẻ sinh non và trẻ sơ sinh cân nặng nhẹ hơn 2,5 kg ở mẹ bị bệnh Crohn nhiều hơn đáng kể so với nhóm chứng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Bác sĩ sẽ cân nhắc các liệu pháp điều trị viêm đại tràng trên đối tượng đặc biệt này. Điều trị phẫu thuật (bao gồm cắt bỏ ruột kết) có thể được thực hiện trong thời kỳ mang thai nhưng sẽ làm tăng nguy cơ sinh non hoặc sẩy thai. Hầu hết những phụ nữ đã phẫu thuật viêm loét đại tràng trước khi mang thai đều có thể mang thai và sinh nở bình thường, kể cả sinh thường qua đường âm đạo.

Tùy vào mức độ và tình trạng bệnh, phụ nữ mang thai có thể cần sử dụng thuốc để giảm triệu chứng và ngăn ngừa các cơn viêm đại tràng cấp tính. Một số thuốc an toàn khi sử dụng đối với sức khỏe mẹ và bé, trong khi một số thuốc khác chống chỉ định hoặc hạn chế sử dụng trên đối tượng này.

Dựa trên mức độ an toàn trên phụ nữ mang thai, FDA (Hoa Kỳ) đưa ra hệ thống phân loại thuốc thành các nhóm: A, B, C, D, X. Trong đó, A là thuốc thuộc loại an toàn cho phụ nữ có thai với đầy đủ bằng chứng. X là thuốc có hại, tuyệt đối không được sử dụng cho thai phụ. Giữa A và X có 3 loại B, C, D là các thuốc có thể chỉ định cho phụ nữ có thai trong trường hợp cần thiết và phải cân nhắc giữa lợi ích điều trị và nguy cơ gây hại.

Thuốc kháng sinh

Metronidazole là một kháng sinh phổ biến trong điều trị các bệnh đường tiêu hóa, trong đó có viêm đại tràng. Thuốc thuộc nhóm B, theo đó các liệu trình ngắn có thể được chỉ định cho phụ nữ mang thai, kể cả trong 3 tháng đầu.

Bên cạnh đó, Amoxicillin-acid clavulanic cũng là kháng sinh có thể được sử dụng trên đối tượng đặc biệt này với độ an toàn cao.

Thuốc Aminosalicylate (5-ASA)

Aminosalicylate (5-ASA) là nhóm thuốc hiệu quả trong kiểm soát viêm. Các thuốc thường dùng trong nhóm này là: Sulphasalazine, Mesalazine, Olsalazine, Balsalazine.

Các nghiên cứu cho rằng các thuốc thuộc nhóm Aminosalicylate không làm tăng nguy cơ mắc biến chứng thai kỳ hoặc dị tật bẩm sinh ở trẻ, an toàn cho phụ nữ mang thai và cho con bú.

Thuốc Corticosteroid

Corticosteroid là nhóm thuốc kháng viêm có tác dụng toàn thân, được sử dụng để điều trị viêm đại tràng mức độ trung bình hay nặng. Các thuốc thường dùng là prednisolon, budesonide….

Thuốc có thể đi qua nhau thai nhưng chúng nhanh chóng chuyển đổi thành các hóa chất kém hoạt tính hơn nên có thể được sử dụng cho phụ nữ mang thai khi cần thiết.

Hiện nay chưa có đủ bằng chứng chứng minh thuốc tác động có hại đến mẹ và bé. Một vài nghiên cứu cho rằng đối với những người uống thuốc steroid trong 13 tuần đầu của thai kỳ, nguy cơ sứt môi hay hở hàm ếch tăng lên rất nhỏ trên trẻ sơ sinh. Tương tự đối với nguy cơ sinh non và sinh con nhẹ cân.

Bên cạnh đó, phụ nữ dùng steroid trong thời kỳ mang thai có thể dễ bị tiểu đường thai kỳ và huyết áp cao hơn, vì vậy cần thăm khám định kỳ để có thể phát hiện sớm các tình trạng bất thường.

Thuốc ức chế miễn dịch

Azathioprine và 6-mercaptopurine là các thuốc ức chế miễn dịch, giúp giảm viêm, kiểm soát các triệu chứng và giảm nguy cơ bùng phát viêm đại tràng.

Bạn có thể tiếp tục sử dụng các thuốc này khi mang bầu và cho con bú. Nghiên cứu thực hiện trên bệnh nhân viêm đại tràng không cho thấy sự gia tăng dị tật bẩm sinh khi sử dụng các loại thuốc này. Tuy nhiên, nếu azathioprine đang được sử dụng kết hợp với liệu pháp sinh học khác (ví dụ: infliximab), bác sĩ có thể chỉ định ngưng azathioprine để giảm nguy cơ nhiễm trùng cho thai nhi.

Kháng thể đơn dòng

Các kháng thể đơn dòng gồm infliximab, adalimumab… có hiệu quả giảm triệu chứng, làm lành tổn thương niêm mạc ruột trên bệnh nhân viêm đại tràng.

Cho tới nay không có báo cáo nào về sự gia tăng tỷ lệ dị tật bẩm sinh khi sử dụng các thuốc này, vì vậy bạn có thể an tâm sử dụng thuốc trong suốt thai kỳ. Thuốc cũng chỉ đi qua sữa mẹ với một lượng rất nhỏ nên có thể chỉ định cho phụ nữ đang cho con bú.

Điều trị bằng các bài thuốc dân gian

Bên cạnh thuốc Tây thì các mẹ cũng có thể lựa chọn những bài thuốc chữa dân gian được ông cha ta truyền lại từ nhiều đời trước. Những bài thuốc chia sẻ dưới đây đều từ có thành phần là dược liệu thiên nhiên nên mẹ bầu có thể yên tâm về sự an toàn, lành tính.

Bài thuốc từ tinh bột nghệ vàng và mật ong

Tinh bột nghệ là chế phẩm của nghệ sau khi lọc dầu và tạp chất không tốt cho đường tiêu hóa, chứa nhiều curcumin – hoạt chất có tác dụng trung hòa acid, cải thiện chức năng của đại tràng. Ngoài ra, tinh bột nghệ còn chứa enzyme, có công dụng kích thích tiêu hóa rất tốt. Trong khi đó, mật ong lại chứa nhiều vitamin và dưỡng chất, có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn và cung cấp năng lượng cho cơ thể.

Vì vậy mà mật ong và nghệ được kết hợp để tạo nên bài thuốc dành cho bà bầu bị viêm đại tràng, giúp giảm triệu chứng đau bụng, khó tiêu, rối loạn đại tiện…

• Chuẩn bị: 200g tinh bột nghệ, 100ml mật ong (tỷ lệ 2:1).
• Cách thực hiện: Trộn đều hỗn hợp trên cho đến khi hai nguyên liệu quyện đều vào nhau, rồi nặn chúng thành viên hoàn và phơi tại nơi khô ráo, sạch sẽ. Sau đó để bảo quản trong lọ, dùng dần.
• Cách dùng: Mỗi lần dùng khoảng 10 – 15g (5 viên nhỏ) uống cùng với nước đun sôi để nguội.

Bài thuốc từ mật ong và mè đen

Mè đen vốn có tác dụng nhuận táo, bổ ngũ tạng và tăng cường dinh dưỡng khá hiệu quả, nên phù hợp với người bệnh viêm đại tràng.

Chính vì vậy, bà bầu cũng có thể sử dụng bài thuốc này để chữa bệnh viêm đại tràng, công thức như sau:

• Chuẩn bị: Mè đen và mật ong theo tỷ lệ 2:1 (tương tự như bài thuốc số 1).
• Cách thực hiện: Chọn mè đen hạt mẩy để rang chín đều rồi đem giã nhuyễn thành dạng bột mịn. Sau đó cho vào lọ để dùng dần, nên bảo quản ở nơi khô ráo và sạch sẽ.
• Cách dùng: Ngày dùng 2 lần, mỗi lần dùng thì trộn 1 thìa mè đen với ½ thìa mật ong, rồi ăn trực tiếp và cố gắng nhai từ từ, thật kĩ và nuốt từ từ. Như vậy dưỡng chất sẽ dễ dàng hấp thu hơn.

Bài thuốc từ gạo tẻ

Gạo tẻ có vị ngọt, tính mát và chứa nhiều tinh bột gạo, vitamin B1 – C, protein, canxi, sắt… không chỉ giúp trị chứng tiêu chảy mà còn bổ sung thêm nhiều dưỡng chất tốt cho sự phát triển của thai nhi.

Bài thuốc này được nhiều mẹ bầu áp dụng không chỉ để chữa bệnh mà còn dùng để uống hằng ngày để thanh lọc cơ thể, giải nhiệt.

Công thức 1

• Chuẩn bị: Gạo tẻ 100g.
• Cách thực hiện: Sao vàng gạo tẻ rồi tán nhỏ thành bột mịn và để lọ để bảo quản ở nơi sạch sẽ, khô ráo.
• Cách dùng: Khi dùng thì pha với nước ấm, khoảng từ 8 – 10g/ lần, ngày uống 2-3 lần.

Công thức 2

• Chuẩn bị: Chè khô và gạo rang mỗi loại 15g, 3 lát gừng tươi.
• Cách thực hiện: Đem sắc chúng với nhau cùng 500ml nước sạch.
• Cách dùng: Chia lượng nước thu được thành 2 phần để uống 2 lần/ ngày và nên uống khi nước còn ấm là tốt nhất.

Lưu ý về chế độ ăn uống và lối sống

Cải thiện chế độ ăn uống

• Ăn đủ bữa, đúng giờ. Nếu bị ốm nghén, nôn ói nhiều thì cũng cố gắng chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, không nên nhịn ăn.
• Giảm chất béo, bổ sung chất đạm cho cơ thể từ các loại thức ăn dễ tiêu hóa như đậu nành và các chế phẩm từ đậu nành, các loại thịt nạc, cá nạc.
• Bổ sung thêm nhiều rau xanh, trái cây tươi để tăng cường chất xơ cho cơ thể, giúp ngăn ngừa và khắc phục triệu chứng táo bón, cải thiện chức năng tiêu hóa của đường ruột.
• Uống đủ nước mỗi ngày, tránh tình trạng mất nước và hạn chế táo bón.
• Nếu bà mẹ mang thai hay bị đầy bụng tiêu chảy sau khi uống sữa bầu, thì nên thay thế bằng các loại sữa tách béo, sữa không lactose hoặc sữa chua.
• Không nên ăn rau sống, thức ăn tanh, lạnh, uống nước chưa đun sôi hoặc ăn thức ăn chưa được nấu chín kỹ bởi chúng dễ gây tiêu chảy.
• Hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng, dưa muối hay các chất kích thích như rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas,…
• Thức ăn nên được chế biến dưới dạng hấp luộc giúp tiêu hóa dễ dàng hơn.

Thường xuyên rèn luyện cơ thể

Phụ nữ mang thai nên tập luyện nhẹ nhàng để tăng cường nhu động ruột với các môn thể thao như đi bộ, bơi, yoga, pilates… Khi tập luyện, hệ tiêu hóa được vận động nên sẽ tăng cường nhu động ruột, đồng thời tậm trạng vui vẻ, thoải mái hơn, có tác động rất tích cực đến bệnh lý viêm đại tràng.

Trên đây là nội dung về triệu chứng và cách điều trị viêm đại tràng ở phụ nữ mang thai. Hi vọng bài viết đã cung cấp nhiều thông tin bổ ích để căn bệnh viêm đại tràng không còn là nỗi lo thường trực ở các mẹ bầu. Mang thai là thời kỳ hết sức quan trọng và nhạy cảm. Ngay khi gặp những dấu hiệu bất thường và nghi ngờ mắc viêm đại tràng chị em cần nhanh chóng đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và có hướng xử lý kịp thời.

Tham khảo:

• https://www.uptodate.com/contents/inflammatory-bowel-disease-and-pregnancy-beyond-the-basics
• https://www.crohnsandcolitis.org.uk/about-crohns-and-colitis/publications/pregnancy-ibd
• https://www.tapchidongy.org/thuoc-viem-dai-trang-cho-ba-bau.html