Viêm đại tràng cấp tính: Cần giải quyết dứt điểm

Viêm đại tràng cấp tính là bệnh khá phổ biến của đường tiêu hóa. Bệnh do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, nếu không điều trị hợp lý sẽ xảy ra nhiều biến chứng, tỷ lệ tiến triển thành mãn tính rất cao.

Hiểu đúng về viêm đại tràng cấp tính

Viêm đại tràng là tình trạng viêm nhiễm gây tổn thương khu trú hoặc lan tỏa niêm mạc đại tràng với nhiều mức độ khác nhau.

Viêm đại tràng ở dạng cấp tính được hiểu là hiện tượng viêm bùng phát đột ngột trong thời gian ngắn, các triệu chứng đến rầm rộ và nghiêm trọng. Đây là căn cứ để phân biệt với viêm đại tràng mãn tính, mà nhiều người thường hay nhầm lẫn.

Có nhiều người đã từng bị viêm đại tràng trước đó và được chữa khỏi, nhưng bệnh lại bùng lên đột ngột thì cũng gọi là viêm đại tràng cấp. Viêm đại tràng cấp có thể được chữa khỏi nếu như người bệnh tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Tuy nhiên, nếu chữa bệnh không nghiêm túc, tình trạng bệnh kéo dài quá 3 tháng thì có nguy cơ cao chuyển thành thể mãn tính.

Viêm đại tràng mãn tính thường diễn tiến âm thầm và kéo dài nhiều năm tháng,  trong khi viêm đại tràng cấp lại khởi phát đột ngột trong một giai đoạn ngắn.

Triệu chứng điển hình của viêm đại tràng cấp tính

Ở người khỏe mạnh, hệ thống vi sinh trong đại tràng luôn cân bằng giữa nguồn lợi khuẩn và hại khuẩn. Tuy nhiên, khi có sự tấn công của vi khuẩn, virus, kí sinh trùng và nấm từ bên ngoài vào đại tràng, thì có thể gây ra sự xáo trộn hệ thống vi sinh đường ruột và khiến đại tràng trải qua một đợt viêm cấp tính. Nhìn chung, viêm đại tràng cấp do vi khuẩn, virus, kí sinh trùng hay nấm đều có các triệu chứng gần tương tự như nhau, nhưng vẫn có một số điểm có thể phân biệt đó là:

Viêm đại tràng cấp tính do vi khuẩn

Vi khuẩn Shigella

Vi khuẩn Shigella xâm nhập vào cơ thể thông qua ăn uống. Chúng di chuyển vào các tế bào biểu mô của niêm mạc đại tràng và phát triển với số lượng lớn trong đường ruột. Sau đó, những vi khuẩn này lan qua các tế bào biểu mô lân cận và bắt đầu phá hủy niêm mạc đại tràng. Thời gian ủ bệnh khoảng 12 tiếng đồng hồ.

Các triệu chứng thường gặp:

• Tiêu chảy
• Đau quặn bụng
• Phân có nhầy và lẫn máu
• Buồn nôn, chướng hơi

Vi khuẩn E. coli (Escherichia coli)

Vi khuẩn E. coli vốn tồn tại sẵn trong đường ruột của con người, ở điều kiện bình thường chúng không gây bệnh. Tuy nhiên, E. coli cũng có thể tấn công từ bên ngoài cơ thể vào đường ruột gây ra viêm đại tràng cấp. Con đường lây truyền của loại vi khuẩn này cũng tương tự như những loại vi khuẩn khác, chủ yếu là thông qua ăn uống.

Thời gian ủ bệnh khoảng 3-5 ngày.

Các triệu chứng thường gặp:

• Đau bụng
• Sốt
• Buồn nôn, nôn
• Tiêu chảy thường có máu

Các triệu chứng này có thể tiến triển rất nghiêm trọng và xảy ra biến chứng như mất nước, thiếu máu cấp tính, suy thận cấp, suy nội tạng, hội chứng tan máu thận…Bệnh nhân không được đưa tới bệnh viện kịp thời có nguy cơ tử vong.

Vi khuẩn Campylobacter 

Vi khuẩn này có thể xâm nhập hệ tiêu hóa khi con người ăn phải thực phẩm mất vệ sinh, ôi thiu, sử dụng nguồn nước bẩn, nước ô nhiễm. Thời gian ủ bệnh của vi khuẩn Campylobacter  là khoảng 1 – 3 ngày.

Triệu chứng thường gặp:

• Đi ngoài phân lỏng có thể nhầy máu
• Đau quặn bụng dữ đội
• Mót đại tiện
• Có thể bị sốt

Vi khuẩn Salmonella

Triệu chứng thường gặp:

• Tiêu chảy có lẫn máu
• Sốt
• Cảm giác buồn nôn xuất hiện sau 12 -36h kể từ khi ăn uống thực phẩm bị nhiễm khuẩn.
• Trường hợp nặng bệnh nhất có thể bị mất nước

Vi khuẩn C. diff (Clostridium difficile)

C.diff vốn là vi khuẩn có sẵn trong đường ruột, khi gặp điều kiện thuận lợi như có sự tác động của kháng sinh (làm tiêu diệt những loại lợi khuẩn nhạy cảm) sẽ khiến cho C. diff bùng phát lên và hình thành ổ viêm trên niêm mạc đại tràng. Trong những trường hợp nghiêm trọng, người ta gọi viêm đại tràng do vi khuẩn C. diff là viêm đại tràng giả mạc.

Triệu chứng thường gặp:

• Tiêu chảy
• Sốt
• Đau bụng
• Buồn nôn

Các biến chứng nghiêm trọng bao gồm vỡ đại tràng và và nhiễm trùng lây lan trong khoang bụng, trường hợp nhiễm trùng nặng cực kỳ nguy hiểm.

Viêm đại tràng cấp do virus Rota

Virus Rota là nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh tiêu chảy ở trẻ nhỏ. Đến tuổi trưởng thành, sức đề kháng tốt hơn nên số lượng người bị nhiễm virus rota giảm đáng kể. Do đó, các trường hợp bị viêm đại tràng cấp do virus rota cũng không nhiều.

Triệu chứng thường gặp:

• Triệu chứng nôn mửa thường xuất hiện đầu tiên
• Người bệnh có thể bị tiêu chảy liên tục nhiều ngày sau đó (khoảng 4 – 7 ngày)
• Cơ thể lên cơ sốt nhẹ và mất nước

Viêm đại tràng cấp do kí sinh trùng

Triệu chứng thường gặp:

• Đại tiện nhiều lần (nặng có thể lên đến 10-15 lần) trong ngày
• Phân có lẫn máu lẫn nhày, đau bụng, phân có lẫn bọt
• Mót rặn
• Không có sốt và đôi lúc hình thành giả u hay gọi là u amíp (amoeboma).

Viêm đại tràng do kí sinh trùng có thời gian ủ bệnh khá lâu (khoảng 2 – 6 tuần), bệnh thường dai dẳng nên dễ tái phát và chuyển sang mạn tính.

Trùng Amip có thể di chuyển vào đường máu và tác động làm tổn thương các nội tạng bên trong cơ thể. Một trong những ảnh hưởng nghiêm trọng hay gặp nhất là amip xâm nhập vào các nhu mô gan gây ra các ổ áp xe, có thể nguy hại đến tính mạng nếu như không được cấp cứu kịp thời.

Viêm đại tràng cấp do nấm

Viêm đại tràng do nấm hiếm gặp hơn nhưng nếu có thì triệu chứng thường ở mức trầm trọng. Chủng nấm phổ biến nhất có thể gây hại cho đại tràng là nấm men  Candida albicans. Loại nấm này có thể kí sinh trên da, trong miệng, đường tiêu hóa hay âm đạo của phụ nữ.

Chúng gây triệu chứng như tiêu chảy, khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của ruột bị suy giảm mạnh dẫn tới suy dinh dưỡng, mất nước.

Triệu chứng thường gặp:

• Tiêu chảy
• Giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng trong đường ruột nên cơ thể bị suy dinh dưỡng, mất nước.

Phương pháp chẩn đoán viêm đại tràng cấp

Viêm đại tràng cấp tính được chẩn đoán tương đối đơn giản. Trước tiên, các bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng của bệnh nhân để đánh giá xem mức độ, tính chất của những triệu chứng này thế nào. Chẳng hạn như:

• Đau bụng
• Tiêu chảy nhiều lần trong ngày
• Phân lỏng có thể nhầy máu
• Có cảm giác buồn ói
• Có thể có sốt cao, cơ thể mệt mỏi, suy kiệt

Nếu triệu chứng mới bùng phát trong thời gian gần đây, mới chỉ có vài ngày thì có thể nghĩ ngay tới viêm đại tràng cấp tính.

Ngoài ra, các bác sĩ sẽ nghiên cứu thêm về tiền sử bệnh tật và sử dụng thuốc, thói quen ăn uống thường ngày của bệnh nhân hay có ai trong gia đình cũng mắc phải các triệu chứng tương tự hay không để chẩn đoán bệnh.

Sau khi thăm khám lâm sàng, bệnh nhân sẽ được chỉ định thực hiện thêm một số chẩn đoán cận lâm sàng cần thiết, để tìm ra tác nhân gây bệnh. Các phương pháp xét nghiệm chủ yếu là:

• Soi phân trực tiếp để tìm vi khuẩn, virus hay kí sinh trùng gây bệnh.
• Xét nghiệm máu để đo lượng bạch cầu, nếu bạch cầu tăng thì có thể viêm đại tràng là do nhiễm trùng.
• Bệnh nhân bị viêm đại tràng cấp ít khi phải dùng tới phương pháp nội soi.

Điều trị viêm đại tràng cấp

Viêm đại tràng cấp chủ yếu được điều trị nội khoa bằng kháng sinh (Xem thêm: Viêm đại tràng uống thuốc gì?). Tuy nhiên, tùy thuộc vào từng tác nhân gây bệnh sẽ có phác đồ điều trị phù hợp.

Với những bệnh nhân bị viêm đại tràng cấp do vi khuẩn (Salmonella, Shigella, Campylobacter , C. diff , E. coli ) thì không cần điều trị. Bệnh có thể tự khỏi sau vài ngày, chỉ cần lưu ý bù nước và điện giải. Nếu viêm cấp tính nghiêm trọng thì có thể sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Cần theo dõi tình hình chặt chẽ để phòng ngừa biến chứng xảy ra.

Người bệnh cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

Điều trị viêm đại tràng cấp do vi khuẩn C.diff

• Tình trạng nhẹ: bù nước + điện giải
• Tình trạng nặng: dùng kháng sinh phù hợp, nếu biến chứng có thể phải phẫu thuật cắt bỏ một phần đại tràng

Điều trị viêm đại tràng cấp do vi khuẩn Salmonella:

• Tình trạng nhẹ đến mức trung bình: Không cần điều trị. Một số trường hợp thì cần bù nước + điện giải, có thể sử dụng thêm thuốc hạ sốt hoặc thuốc khác để giảm triệu chứng.
• Tình trạng nặng có biến chứng: Phải dùng kháng sinh phù hợp theo phác đồ để điều trị

Điều trị viêm đại tràng do vi khuẩn Shigella :

• Tình trạng nhẹ: Bệnh thường tự khỏi sau 5-7 ngày mà không cần dùng thuốc.
• Tình trạng nặng: Điều trị nội khoa bằng các thuốc như  ampicillin, TMP SMX,fluoroquinolon hay ciprofloxacin nếu bệnh nhân đi ngoài nghiêm trọng. Kết hợp bù nước và điện giải. Tránh dùng thuốc tiêu chảy vì có thể làm cho tình hình tồi tệ hơn.

Điều trị viêm đại tràng cấp do Campylobacter:

• Tình trạng nhẹ: Bệnh tự khỏi sau 5 – 7 ngày mà không cần dùng kháng sinh.
• Tình trạng nặng: Có thể phải sử dụng thêm một số loại kháng sinh như  azithromycin ,  macrolide …

Điều trị viêm đại tràng cấp do vi khuẩn E.coli:

• Tình trạng nhẹ: Bù nước và nghỉ ngơi
• Tình trạng nhẹ: Bệnh nhân phải nhập viện để truyền máu, lọc thận hoặc thuốc kiểm soát co giật, thuốc điều hòa huyết áp.

Điều trị viêm đại tràng cấp do virus:

Chú ý bù nước và điện giải nhằm tránh mất nước, bệnh có thể tự khỏi sau vài ngày.

Điều trị viêm đại tràng cấp do trùng amip:

Sử dụng kháng sinh điều trị theo phác đồ của bác sĩ.

Điều trị viêm đại tràng cấp do nấm:

Sử dụng kháng sinh điều trị theo phác đồ của bác sĩ.

*****

Giải pháp hồi phục niêm mạc đại tràng: tránh tái phát bệnh

Bệnh từ miệng

Anh Nguyễn Thế Lực (32 tuổi, Hà Nội) vừa từ bệnh viện về. Nằm viện mới có 5 ngày mà cảm giác anh như gầy đi vài kg. Người xanh xao, mệt mỏi. Sở dĩ anh Lực phải nhập viện là do một lần dự sinh nhật của bạn bè tại quán, anh có ăn nhiều món rau sống và gỏi. Sau khi về nhà anh bị đi ngoài liên tục, bụng đau quặn, phân chứa toàn nước, nhầy mũi; người sốt, rất mệt mỏi. Anh đã dùng thuốc cầm tiêu chảy nhưng triệu chứng không đỡ, kiệt sức vì mất nhiều nước sau 1 đêm anh phải nhập viện. Khi làm xét nghiệm phân, nội soi thì bác sĩ kết luận anh bị viêm đại tràng cấp tính.

Không giải quyết dứt điểm dễ thành mạn tính

Cứ nghĩ rằng chỉ nằm viện vài ba ngày là mọi vấn đề được giải quyết, bệnh không gây nguy hiểm, phiền phức gì. Nhưng khi anh xuất viện thì bác sĩ lại kê cho “một đống thuốc”. Anh nghe bác sĩ tư vấn thì bệnh viêm đại tràng cấp tính này do nhiều nguyên nhân gây ra như: nhiễm khuẩn, nhiễm độc… Trường hợp của anh là do nhiễm vi khuẩn có trong đồ ăn không đảm bảo gây ra. Khi các vi khuẩn này vào ruột, khi không bị tiêu diệt bởi a- xít dạ dày thì chúng đi xuống ruột và gây bệnh. Các triệu chứng của bệnh viêm đại tràng cấp thường rất rầm rộ như: đi ngoài nhiều lần một ngày, phân toàn nước khiến người bệnh mất nước nhanh chóng, phân nhầy mũi, thậm chí có máu… Cũng may là anh tới viện kịp thời chứ nếu để rơi vào tình trạng rối loạn điện giải do mất nước thì rất nguy hiểm tới tính mạng. Bác sĩ còn cho biết thêm, hiện nay đại tràng còn đang bị tổn thương nên  còn rất yếu, nhất là niêm mạc và hệ vi khuẩn có ích ở ruột bị tổn thương nghiêm trọng nên cần rất nhiều thời gian mới hồi phục lại được. Bác sĩ khuyên anh ăn uống cẩn thận và uống thuốc theo đúng hướng dẫn vì nếu không thì bệnh rất dễ trở thành mạn tính.

Theo các chuyên gia tiêu hóa, khi bị viêm đại tràng (cấp, mãn) thì niêm mạc đại tràng bị tổn thương nên rất dễ bị kích thích bởi đồ ăn thức uống. Nếu có loét niêm mạc đại tràng thì cần có giải pháp giúp loét nhanh lành vì nếu không bệnh rất dễ tái lại. Hệ vi khuẩn có ích trên ruột cũng là một hàng rào bảo vệ cơ thể rất quan trọng. Khi hàng rào này tổn thương khiến khả năng ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn xấu bị giảm, do đó cơ thể dễ bị rối loạn tiêu hóa và các vấn đề về đại tràng.
Hiện nay nhờ công nghệ sinh học mới của Hoa Kỳ đã chiết tách được hoạt chất ImmuneGamma® từ thành vách của vi khuẩn lành tính L. fermentum. Bản chất của ImmuneGamma® là các mảnh peptidoglycan, là “nguyên liệu” cho quá trình tái tạo và hoàn thiện các tế bào niêm mạc ruột, nhất là niêm mạc đại tràng. Đồng thời ImmuneGamma® cũng là nguồn dinh dưỡng cho các lợi khuẩn được tăng tổng hợp, nhờ đó giúp cạnh tranh ức chế vi khuẩn xấu phát triển, tăng khả năng hấp thu các dưỡng chất.

Tràng Phục Linh giải pháp bảo vệ sức khỏe đại tràng toàn diện

Y học ngày nay đã kết hợp ImmuneGamma® với Bạch Truật, Bạch Phục Linh- hai dược liệu đầu bảng trong y học cổ truyền có tác dụng trị các triệu chứng tiêu chảy, táo bón, đầy trướng, chậm tiêu… Viên nang Tràng Phục Linh là sự kết hợp của tinh hoa y học cổ truyền và công nghệ y học hiện đại nên vừa giúp giảm nhanh các triệu chứng bệnh, vừa giúp đem lại một hệ miễn dịch mạnh mẽ để chống lại các tác nhân gây bệnh, vừa giúp hồi phục lớp niêm mạc đại tràng và ngăn không cho bệnh tái phát trở lại.

Người bệnh cũng nên ăn uống hợp lý để bệnh nhanh ổn định. Kiêng các chất kích thích như: rượu, thuốc lá, cà phê…; Hạn chế đồ tanh, sống; đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm là biện pháp quan trọng phòng tránh bị viêm đị tràng.

Nguyễn Quang Thái