Viêm phúc mạc ruột thừa: Triệu chứng, nguy cơ và điều trị

Viêm phúc mạc ruột thừa là biến chứng nguy hiểm và khá thường gặp của bệnh lý viêm ruột thừa cấp. Nguyên nhân chính là do bệnh không được chẩn đoán, xử lý kịp thời dẫn đến tình trạng vỡ mủ vào ổ bụng gây sốc nhiễm trùng, viêm phúc mạc, thậm chí là tử vong.

Viêm phúc mạc ruột thừa: Triệu chứng, nguy cơ và điều trị

Viêm phúc mạc ruột thừa là bệnh gì?

Viêm phúc mạc ruột thừa là tình trạng xảy ra khi viêm ruột thừa không được can thiệp kịp thời bị vỡ mủ vào trong bụng. Từ đó, làm viêm nhiễm khắp ổ bụng, sóc nhiễm khuẩn và nguy hiểm hơn là tử vong. 

Ruột thừa là một phần của hệ tiêu hóa, có dạng túi cùng, hẹp và dài ở khoảng cách 8cm. Vị trí thường gặp của ruột thừa là ở phía sau trong manh tràng ở hố chậu phải. Gốc ruột thừa hẹp và nhỏ nên rất dễ bị tắc và gây viêm. Phúc mạc là một màng tế bào mỏng, trơn láng được bọc lót ở mặt trong thành bụng, bao bọc và bảo vệ toàn bộ các tạng trong ổ bụng. 

Viêm phúc mạc ruột thừa – tình trạng khi viêm ruột thừa không được can thiệp kịp thời bị vỡ mủ vào trong bụng

Bệnh xuất hiện cao nhất ở những người trong độ tuổi từ 20 – 30 tuổi, tuy nhiên cũng có trường hợp viêm phúc mạc ruột thừa ở trẻ em. Với 70% người mắc bệnh có các triệu chứng kinh điển và 1% tỷ lệ người mắc bệnh tử vong. 

Triệu chứng của viêm phúc mạc khu trú ruột thừa

So với viêm ruột thừa cấp, bệnh viêm phúc mạc ruột thừa thường gây ra triệu chứng với mức độ nghiêm trọng hơn. Cụ thể:

Triệu chứng cơ năng

Đau bụng: Là triệu chứng đầu tiên và dễ nhận biết nhất của bệnh viêm ruột thừa. Nó thường bắt đầu đau từ vùng thượng vị, vùng quanh rốn, sau đó có xu hướng lan xuống hố chậu phải. Cơn đau âm ỉ hoặc đau quặn từng cơn, khi cơn đau lan khắp ổ bụng thì người bệnh đã có biến chứng viêm phúc mạc. 

Rối loạn tiêu hóa: Khi phúc mạc bị ảnh hưởng cũng vô tình khiến ruột bị kích thích hoặc liệt cơ năng gây chướng bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy hoặc bí trung đại tiện,…

Đau bụng, rối loạn tiêu hóa – triệu chứng cơ năng của viêm phúc mạc ruột thừa

Triệu chứng thực thể

• Bụng chướng;
• Gõ thấy tiếng vang ở vùng cao, đục ở vùng thấp do tình trạng liệt ruột gây ứ đọng hơi và dịch trong lòng ruột;
• Thành bụng co cứng: Khối cơ thẳng bụng nổi rõ, ấn vào thấy cứng như khúc gỗ;
• Đau khu trú điểm McBurney: Là vị trí ⅓ ngoài trên đường thẳng nối giữa rốn với gai chậu trước trên.
• Cảm ứng phúc mạc: Đây là dấu hiệu Stokin Blumberg – tình trạng đau dữ dội ở hố chậu phải khi dùng tay ấn.

Chướng bụng, thành bụng co cứng – Dấu hiệu của bệnh viêm phúc mạc khu trú ruột thừa 

Triệu chứng toàn thân

• Biểu hiện của nhiễm độc, nhiễm trùng: Người bệnh có tình trạng mắt trũng, môi khô, da xanh tái, lưỡi bẩn, hơi thở hôi, chân tay lạnh và nhớp nháp mồ hôi,… Sau đó là sự thay đổi về những chỉ số sinh tồn như nói nhảm, lơ mơ, huyết áp tụt, mạch nhanh,…
• Biểu hiện mất nước điện giải như tiểu ít, môi khô, da thiếu đàn hồi,… 

Chẩn đoán & phương pháp điều trị viêm phúc mạc ruột thừa

Chẩn đoán 

Việc chẩn đoán viêm phúc mạc ruột thừa sẽ được thực hiện bằng phương pháp:

Chẩn đoán bệnh bằng phương pháp xét nghiệm lâm sàng hoặc cận lâm sàng

• Xét nghiệm lâm sàng: Quan sát biểu hiện toàn thân, các triệu chứng cơ năng và thực thể;
• Xét nghiệm cận lâm sàng: Chụp X-quang ổ bụng để xác định biểu hiện của hiện tượng viêm phúc mạc (quai ruột giãn, bụng mờ, thành ruột dày bất thường); xét nghiệm máu xác định số lượng bạch cầu và nồng độ Kali, Clo, Ure máu,…

Điều trị 

Tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp để điều trị phù hợp. Nếu viêm phúc mạc ruột thừa khu trú (đám quánh ruột thừa hoặc áp xe ruột thừa), bác sĩ có thể chỉ định để chọc hút dẫn lưu và điều trị kháng sinh tích cực. 

Trường hợp viêm phúc mạc toàn bộ cần thực hiện phẫu thuật để cắt ruột thừa, lau sạch ổ bụng và dẫn lưu dịch ứ đọng để điều trị nhiễm khuẩn.

Tùy vào mức độ nghiêm trọng mà phương pháp điều trị sẽ có sự thay đổi

• Hồi sức tích cực

Đặt các đường truyền tĩnh mạch: điện giải, truyền dịch để tránh rối loạn nước, điện giải; truyền kháng sinh mạnh và phổ rộng ngay từ giai đoạn đầu;

Đặt sonde dạ dày hút liên tục để giảm áp lực trong ổ bụng. Ngoài ra, cần đặt sonde tiểu để theo dõi lượng nước tiểu và lượng dịch truyền;

Cho người bệnh mổ nội khí quản hoặc thở oxy (nếu cần). Đồng thời, cần theo dõi các chỉ số sinh tồn như huyết áp, nhiệt độ, nhịp tim,…

• Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp điều trị có hiệu quả cao giúp giải quyết nhanh chóng, dứt điểm tình trạng viêm phúc mạc ruột thừa. Việc phẫu thuật cắt bỏ ruột thừa có thể thực hiện bằng mổ nội soi hoặc mổ hở truyền thống. 

Với phương pháp nội soi, người bệnh ít chảy máu, ít đau, ít xảy ra biến chứng hậu phẫu, ít để lại sẹo và sức khỏe sẽ phục hồi nhanh sau khi mổ. Với phẫu thuật mổ hở, dù đau hơn, vết sẹo mổ dài hơn và khả năng hồi phục sức khỏe lâu hơn nhưng cũng có thể quan sát khắp ổ bụng và kiểm soát tốt nhiễm trùng. Việc chỉ định phương pháp nào sẽ tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý người bệnh.

Viêm phúc mạc ruột thừa bao lâu khỏi?

Thời gian hồi phục sau viêm phúc mạc ruột thừa phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Thông thường, bệnh nhân sẽ cần nằm viện trong khoảng 1-2 tuần để được điều trị bằng kháng sinh và theo dõi tình trạng sức khỏe. Sau khi xuất viện, bệnh nhân cần tiếp tục uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ và nghỉ ngơi tại nhà. Thời gian hồi phục hoàn toàn có thể mất đến vài tháng.

Thời gian khỏi thông thường từ 1 – 2 tuần

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến thời gian hồi phục sau viêm phúc mạc ruột thừa bao gồm:

• Tuổi tác
• Tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân
• Mức độ nghiêm trọng của bệnh
• Khả năng đáp ứng điều trị của người bệnh.

Nếu bạn bị viêm phúc mạc ruột thừa, điều quan trọng là phải đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được điều trị sớm. Điều trị sớm sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng và tăng thời gian hồi phục.

Nên làm gì sau khi điều trị bệnh viêm phúc mạc ruột thừa?

Là bệnh liên quan tới cơ quan tiêu hóa nên khi điều trị viêm phúc mạc sau mổ ruột thừa người bệnh cần đặc biệt quan tâm tới chế độ ăn uống, sinh hoạt như:

Chế độ ăn uống

Viêm phúc mạc ruột thừa nên ăn gì? – Người sau khi điều trị viêm phúc mạc thì cần có chế độ ăn uống khoa học để người bệnh nhanh khỏi. Cụ thể: 

Chế độ dinh dưỡng cho người sau điều trị viêm phúc mạc

• Uống nhiều nước mỗi ngày để bù điện giải, bổ sung cho thất thoát do nhiễm trùng cho cơ thể;
• Bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng dưới dạng mềm, lỏng, dễ tiêu hóa, ít gia vị, tránh gây áp lực cho cơ quan tiêu hóa. Đồng thời cung cấp năng lượng và dưỡng chất giúp cơ thể hấp thụ nhanh, nâng cao thể trạng và tăng cường chức năng miễn dịch;
• Hạn chế ăn đồ nhiều chất béo, cay nóng, nhiều đường, thực phẩm lên men hoặc chất kích thích như bia rượu, gas, nước tăng lực, cafe, thuốc lá nhằm hạn chế áp lực lên hệ tiêu hóa. 

Chế độ sống, sinh hoạt

Luôn giữ tinh thần thoải mái, lạc quan và dành thời gian nghỉ ngơi

• Nghỉ ngơi và sinh hoạt điều độ trong thời gian chọc hút mủ và sau phẫu thuật;
• Tránh nâng vác vật nặng, vận động mạnh, quan hệ tình dục trong thời gian điều trị. Bởi những hoạt động này có thể kích thích vị trí tổn thương và phát sinh cơn đau khiến thời gian phục hồi lâu hơn;
• Giữ tinh thần lạc quan, thoải mái, tránh lo âu, căng thẳng kéo dài. Bởi nó có thể kích thích gây tình trạng viêm sưng ở ruột thừa;
• Tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng thuốc giảm đau nếu sau điều trị vẫn xuất hiện vẫn xuất hiện cơn đau âm ỉ, kéo dài;
• Thăm khám sức khỏe định kỳ, nếu có dấu hiệu bất thường cần liên hệ ngay với bác sĩ để theo dõi tiến triển của bệnh.

Viêm phúc mạc ruột thừa là một trong những bệnh cấp cứu ngoại khoa nguy hiểm khá thường gặp. Bệnh có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Nếu thấy các dấu hiệu bất thường hoặc triệu chứng của bệnh cần đi thăm khám ngay để tránh những biến chứng nguy hiểm.