Cách nhận biết sớm dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy

Trẻ sơ sinh có sức đề kháng yếu, cần được duy trì tỷ lệ nước trong tế bào lớn hơn người trưởng thành. Chính vì vậy, khi bé bị tiêu chảy dẫn đến mất nước, cha mẹ hãy đặc biệt chú ý, tránh ảnh hưởng đến sức khoẻ, thậm chí là cả tính mạng. Dưới đây là các dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy mà bạn có thể tham khảo, áp dụng ngay khi tình trạng này bắt đầu xảy ra.

Nguyên nhân gây ra tiêu chảy ở trẻ 

Bên cạnh việc nắm bắt các dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy, thì các mẹ cũng nên hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng này để từ đó có phương pháp điều trị chính xác nhất. Tiêu chảy ở trẻ em có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

Nhiễm trùng vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng: Các loại vi khuẩn như E. coli, Salmonella, Rotavirus, Norovirus có thể gây ra viêm ruột và tiêu chảy ở trẻ em khi chúng tiếp xúc với thức ăn hoặc nước uống. Đặc biệt, đây là những loại virus vi khuẩn có khả năng sống lâu ngoài môi trường.

Tiêu chảy do thức ăn: Một số trẻ có thể bị dị ứng hoặc không dung nạp được một số thành phần trong thức ăn, ví dụ như sữa, lúa mì, đậu nành gây kích ứng đường ruột và tiêu chảy.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng tiêu chảy ở trẻ

Rối loạn tiêu hóa: Một số trẻ có thể bị tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy chức năng hoặc bệnh lý tiêu hóa khác.

Tình trạng sức khỏe khác: Các bệnh như bệnh tiểu đường, bệnh viêm đại tràng cũng có thể gây ra tiêu chảy ở trẻ em.

Thuốc: Một số loại thuốc có thể gây ra phản ứng phụ dẫn đến tiêu chảy, chẳng hạn như các loại kháng sinh.

Rối loạn miễn dịch: Các rối loạn miễn dịch như bệnh celiac cũng có thể gây ra tiêu chảy ở trẻ em khi tiêu thụ các loại thực phẩm gây kích ứng.

Trẻ bị tiêu chảy khi uống thuốc kháng sinh: Mẹ nên làm gì

Dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy

Tiêu chảy kéo dài có thể khiến trẻ bị suy nhược nhanh chóng, kèm theo đó là các biến chứng nguy hiểm khác. Các mẹ có thể dễ dàng quan sát các dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy bằng mắt thường. Cụ thể như:

Trẻ quấy khóc, vật vã

Trẻ dễ dàng bộc lộ cảm xúc của mình khi cảm nhận cơ thể có những thay đổi không ổn. Quấy khóc và vật vã là một trong những dấu hiệu cơ bản của mất nước ở trẻ khi gặp tình trạng tiêu chảy. 

Mất nước ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, chuyển hóa, gây mất cân bằng nội môi dẫn đến khó chịu trong người. Ngoài ra, cảm giác đau bụng âm ỉ, mệt mỏi cũng khiến con quấy khóc liên tục. Ở trẻ sơ sinh, dấu hiệu dễ nhận thấy là là uể oải, không chịu bú, còn trẻ lớn hơn thì dễ nóng giận, mè nheo, cáu gắt, chán ăn.

Trẻ quấy khóc vật vã là dấu hiệu của các bất thường

Khát nước nhiều khi mất nước nặng

Một trong những dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy dễ nhận biết nhất đó chính là cảm giác khát nước nhiều tăng lên đáng kể. Trẻ cảm thấy khô họng và khát nước do cơ thể mất lượng lớn nước và chất điện giải qua phân.

Đây là một cơ chế tự nhiên của cơ thể, là cách để cảnh báo rằng nó đang cần lượng nước lớn để bù đắp những mất mát đã xảy ra. Trẻ có thể yêu cầu uống nước thường xuyên hơn, hoặc thể hiện sự khó chịu và căng thẳng với bố mẹ.

Có 3 mức độ mất nước khác nhau, khi đó biểu hiện khát ở trẻ cũng khác nhau:

• Chưa mất nước: trẻ không khát, trẻ chỉ cần uống một lượng nước nhỏ, sau đó không đòi và nhìn theo nữa.
• Mất nước cấp độ nhẹ: khát nước, háo hức uống. Khi uống một lượng nhỏ, trẻ uống nhanh và ngừng khóc. Khi ngừng lại thì quấy khóc tiếp và nhìn theo cốc nước. Nếu trẻ lớn thì sẽ đòi uống và chụp lấy ly nước và tiếp tục uống. 
• Mất nước cấp độ nặng: Trẻ không tự uống được, mất phản xạ uống, nước sẽ tràn ra hai bên khoé miệng.

Tiểu ít, nước tiểu vàng sẫm

Dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy tiếp theo có thể nhận thấy qua mắt thường là nước tiểu ít và có màu vàng sẫm. Khi trẻ mất nước do tiêu chảy, cơ thể cần giữ lại nước để duy trì chức năng cơ bản, dẫn đến việc sản xuất nước tiểu ít hơn. Tiểu ít khiến trẻ có cảm giác mót tiểu, gây bứt rứt, khó chịu, thậm chí có khả năng dẫn đến suy thận cấp.

Nước tiểu bình thường thường có màu vàng nhạt hoặc gần như trong suốt nếu uống nhiều nước. Khi bị mất nước, nước tiểu trở nên sẫm màu, vàng đậm hơn bình thường. Càng mất nước nhiều thì nước tiểu càng sẫm, có thể chuyển sang vàng nâu và có mùi khai.

Mất nước khi tiêu chảy dẫn tới nước tiểu ít, sẫm màu

Môi khô, da nhăn nheo

Khi cơ thể mất lượng nước lớn do tiêu chảy, làn da của trẻ cũng có thể bị ảnh hưởng. Thiếu nước có thể làm cho da trở nên khô ráp và mất đi sự đàn hồi, dẫn đến việc da nhăn nheo, đặc biệt là ở vùng môi và các vùng da khác trên cơ thể.

Bạn có thể kiểm tra độ đàn hồi ở da trẻ bằng cách véo nhẹ vào vị trí ngang bụng, gần rốn. Để dễ nhận biết nhất, hãy dùng cả cạnh ngón trỏ và lòng ngón cái để tóm, nhấc lên rồi buông ra. Nếu trẻ không mất nước, nếp véo sẽ nhanh chóng biến mất. Còn nếu trẻ bị mất nước, vết véo da không mất hẳn trong vòng 2 giây. Mất nước càng nặng, thời gian để vùng da trở về trạng thái ban đầu càng kéo dài.

Người lờ đờ, mệt mỏi

Lờ đờ và mệt mỏi là một trong những dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy thường gặp. Khi ấy, cơ thể bị suy giảm năng lượng và tinh thần, làm mất đi sự sảng khoái, dẫn đến phản ứng chậm, thiếu tập trung, ít nói, mắt lờ đờ thiếu hồn, hay nhìn về một phía, ngủ li bì khó đánh thức.

Ở giai đoạn này, hãy nhanh chóng bù điện giải bằng dung dịch Oresol cho trẻ, nếu vẫn còn có thể uống được. Đồng thời nhanh chóng đưa trẻ đến các cơ sở y tế gần nhất để tránh các hậu quả nặng nề, thậm chí là tử vong.

Biểu hiện lờ đờ mệt mỏi cảnh báo trẻ đang bị mất nước nặng

Cách phòng tránh và điều trị mất nước ở trẻ tiêu chảy

Sau khi đã xác định được các dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy, các mẹ nên có biện pháp phòng tránh và điều trị kịp thời. Ví dụ như:

Bổ sung nước đầy đủ 

Đảm bảo trẻ uống đủ lượng nước để bù đắp mất nước qua tiêu chảy. Uống nước thường xuyên, ngay cả khi không khát, nhất là trong các trường hợp tiêu chảy kéo dài là rất quan trọng.

• Trẻ 0-2 tuổi: Cần uống 50-100ml dịch sau mỗi lần đi ngoài. 
• Trẻ 2-10 tuổi: Cần uống khoảng 100-200ml dịch sau mỗi lần đi ngoài. 
• Trẻ từ trên 10 tuổi: Uống nước đủ theo nhu cầu, khuyến khích trẻ uống nhiều hơn hằng ngày.

Trẻ nhỏ thay vì uống nước lọc thì có thể uống sữa mẹ, sữa công thức, nước gạo rang, nước hoa quả hoặc oresol. Tiêu chảy mất nước ở trẻ trong giai đoạn đầu có thể ăn các thức ăn loãng. Lưu ý, không cho bé uống các loại nước ngọt, nước có gas.

Bổ sung nước đường uống ngay cả khi chưa có dấu hiệu mất nước

Bổ sung điện giải

Song song với việc bù nước, hãy sử dụng dung dịch điện giải chứa các chất như natri, kali và clorua để tái cân bằng các chất điện giải mất đi khi bị tiêu chảy. Các dung dịch điện giải có sẵn sẽ giúp cân bằng lượng nước và điện giải trong cơ thể.

Dung dịch bù điện giải đường uống hiệu quả nhất là Oresol. Chúng hiện có bán tại tất cả các hiệu thuốc trên toàn quốc. Các mẹ mua về có thể sử dụng theo hướng dẫn trên bao bì, cho con uống từ từ từng thìa nhỏ tới khi hết tiêu chảy.

Các loại thuốc điều trị chứng tiêu chảy an toàn, hiệu quả

Truyền tĩnh mạch dung dịch điện giải

Trong trường hợp mất nước nặng, không thể uống hay hấp thụ dung dịch qua đường miệng, trẻ có thể cần được truyền tĩnh mạch dung dịch điện giải tại cơ sở y tế để cung cấp nhanh chóng các chất cần thiết cho cơ thể. Tuy nhiên, việc này cần được thực hiện theo đúng phác đồ để đảm bảo an toàn và nhanh chóng nhất.

Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ để phòng tránh mất nước

Một số biện pháp khác

Ngoài những biện pháp cơ bản trên, có một số biện pháp khác có thể được áp dụng để phòng tránh và điều trị mất nước ở trẻ khi gặp tình trạng tiêu chảy:

• Tăng cường dinh dưỡng: Cung cấp thức ăn giàu chất dinh dưỡng, dễ tiêu hóa và giàu protein. Tránh thức ăn nặng và khó tiêu khi trẻ đang bị tiêu chảy.
• Sử dụng thuốc kháng khuẩn và kháng viêm: Nếu tiêu chảy do vi khuẩn hoặc viêm nhiễm, việc sử dụng thuốc được chỉ định bởi bác sĩ có thể giúp giảm tiêu chảy.
• Chăm sóc vệ sinh: Đảm bảo vệ sinh cá nhân và vệ sinh chung là rất quan trọng để ngăn ngừa vi khuẩn và lây nhiễm.

Hy vọng với bài viết trên, Tràng Phục Linh PLUS hi vọng các bậc phụ huynh đã có thể nắm bắt và hiểu rõ được dấu hiệu mất nước ở trẻ tiêu chảy. Từ đó chủ động trong việc phòng ngừa và xử lý khi tình trạng này xảy ra, tránh những hậu quả không mong muốn có thể đến với em bé của mình.