Thuốc đại tràng: Phân loại và công dụng của từng nhóm

Thuốc nhuận tràng là thuốc có tác dụng điều trị bệnh táo bón, chứa các thành phần giúp kích thích nhu động ruột, tăng khối lượng và tần suất phân, từ đó giải quyết tình trạng táo bón tạm thời. Tuy nhiên, nếu không được sử dụng đúng cách và lạm dụng quá mức sẽ dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn, ảnh hưởng đến sức khoẻ. Vậy khi nào nên dùng thuốc nhuận tràng? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Các loại thuốc nhuận tràng 

Hiện nay trên thị trường có nhiều loại thuốc nhuận tràng khác nhau, như viên nang, viên nén, thụt tháo, thuốc đạn hay chất lỏng. Mỗi loại đều sẽ có những ưu, nhược điểm khác nhau. Cụ thể như:

Thuốc nhuận tràng bôi trơn 

Đây là các loại thuốc chứa thành phần dầu khoáng hoặc gel silicone, được sử dụng để làm cho phân chuyển qua đường tiêu hóa dễ dàng hơn bằng cách tạo ra lớp bôi trơn trên bề mặt của niêm mạc ruột.

Tuy mang lại hiệu quả cao và nhanh chóng nhưng lại chỉ dùng được trong thời gian ngắn. Nếu dùng lâu ngày sẽ dễ xảy ra hiện tượng dầu khoáng làm hạn chế hiệu quả của các loại thuốc kê đơn, cản trở việc hấp thụ vitamin vào cơ thể. Chính vì vậy, tuyệt đối không dùng thuốc nhuận tràng song song cùng các loại thuốc khác.

Hiện nay có rất nhiều loại thuốc nhuận tràng khác nhau

Thuốc nhuận tràng làm tăng lượng phân

Những loại thuốc nhuận tràng này thường được sử dụng để tăng cường sự co bóp của cơ tràng và làm tăng lượng nước trong phân, giúp dễ dàng di chuyển phân qua ruột. 

Ngoài ra, chúng còn cung cấp chất xơ dưới dạng psyllium, chất xơ methylcellulose, dextran lúa mì, canxi polycarbophil giúp cải thiện chứng táo bón, tăng khối lượng phân. Bạn cũng có thể bổ sung chất xơ qua rau củ quả và ngũ cốc. Lưu ý, nạp quá nhiều chất xơ vào cơ thể có thể gây đầy hơi, chướng bụng hoặc đau quặn.

Chính vì vậy, hãy uống đủ nước và ăn chất xơ khi dùng thuốc nhuận tràng, nên uống ít nhất 1 giờ trước khi ăn và 2 giờ sau khi ăn chất xơ.

Thuốc nhuận tràng làm mềm phân

Loại thuốc này thường chứa các thành phần như docusate sodium, làm mềm phân và giúp phân dễ dàng trượt qua ruột. Với nhóm thuốc này, câu hỏi được đặt ra là “thuốc nhuận tràng bao lâu có tác dụng?”. 

Thông thường, phải chờ khoảng 1 tuần hoặc lâu hơn mới phát huy được tác dụng. Thuốc được chỉ định cho phụ nữ vừa mới sinh, người bị bệnh trĩ và bệnh nhân cần hồi phục sau phẫu thuật. 

Thuốc nhuận tràng làm mềm phân có tác dụng sau một khoảng thời gian sử dụng

Thuốc nhuận tràng thẩm thấu 

Thuốc nhuận tràng thẩm thấu bao gồm magie hydroxide, lucatose, Fleet Phospho-Soda, polyethylene glycol, lactitol. Những loại thuốc này được sử dụng để giúp hút chất lỏng từ các mô xung quanh vào ruột. Khi ruột chứa nhiều nước, phân sẽ được làm mềm và dễ dàng tống chất thải ra ngoài.

Tuy nhiên, khi sử dụng loại thuốc này, bạn cần uống nhiều nước hơn để giảm triệu chứng bị rút ruột và đầy hơi.

Thuốc nhuận tràng kê đơn

Một số loại thuốc nhuận tràng chỉ có thể được kê đơn bởi bác sĩ, và chúng thường được sử dụng trong các trường hợp nghiêm trọng hoặc kéo dài của rối loạn tiêu hóa. Ví dụ, thuốc Plecanatide được chỉ định cho những trường hợp bị hội chứng ruột kích thích kèm táo bón hoặc táo bón vô căn mạn tính.

Thuốc được khuyến cáo không dành cho trẻ em dưới 6 tuổi bởi có thể gây tiêu chảy hoặc mất nước nghiêm trọng ở người bệnh.

Thuốc nhuận tràng kê đơn khuyến cáo không dùng cho trẻ dưới 6 tuổi

Thuốc nhuận tràng kích thích 

Thuốc nhuận tràng kích thích là lựa chọn tốt nếu bạn muốn giải quyết nhanh chóng tình trạng táo bón. Chúng giúp kích thích hoạt động cơ tràng và tạo áp lực để tiêu hóa phân nhanh hơn. Các thuốc nhuận tràng kích thích thường gặp đó là Sennosides và Bisacodyl.

Tuy nhiên, chúng chỉ nên được sử dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ và không nên sử dụng thường xuyên bởi có thể làm suy giảm chức năng đại tiện tự nhiên của cơ thể, lâu ngày dẫn tới phụ thuộc.

Khi nào nên dùng thuốc nhuận tràng?

Thuốc nhuận tràng chỉ nên được sử dụng khi có những vấn đề tiêu hóa hoặc nhuận tràng, như táo bón, tiêu chảy hoặc các vấn đề liên quan đến việc di chuyển phân qua hệ tiêu hóa. Ngoài ra, bạn cần phải hiểu về các loại thuốc để có lựa chọn tốt nhất cho cơ thể, phù hợp với nhu cầu đặt ra. Sử dụng đúng cách sẽ giúp bạn tránh được các tác dụng phụ không mong muốn.

Điều quan trọng nhất là bạn phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Trong mọi trường hợp, nên tránh tự điều trị bằng thuốc nếu không được chỉ định bởi bác sĩ và nên tìm sự tư vấn y tế nếu bạn gặp vấn đề về tiêu hóa.

Với tất cả các loại thuốc nhuận tràng, nên tiêu thụ ít nhất khoảng 250ml chất lỏng  mỗi ngày, tốt nhất là nước lọc, kèm theo thêm 1 cốc bổ sung với mỗi liều thuốc nhuận tràng được sử dụng. 

Lạm dụng thuốc, sử dụng sai cách có thể dẫn đến rối loạn chức năng nghiêm trọng của nhu động ruột như liệt ruột, đại tràng xúc tác, hội chứng ruột kích thích, viêm tuỵ và nhiều vấn đề khác. Một biến chứng phổ biến của thai kỳ là táo bón. Nếu việc thay đổi chế độ ăn uống và lối sống vẫn không khiến tình trạng táo bón thuyên giảm thì bác sĩ có thể sẽ chỉ định dùng thuốc làm mềm phân hoặc nhuận tràng tạo khối.

Chỉ dùng thuốc nhuận tràng khi có các vấn đề về tiêu hoá

Lưu ý khi sử dụng thuốc nhuận tràng

Khi sử dụng thuốc nhuận tràng, bạn cần tuân thủ một số lưu ý quan trọng sau đây để đảm bảo an toàn và hiệu quả:

• Luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và nhà sản xuất. Sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và thời gian được chỉ định, không tự ý tăng hoặc giảm liều lượng.
• Cung cấp đủ nước mỗi ngày, nhất là khi dùng thuốc nhuận tràng để tránh tình trạng mất nước.
• Trước khi bắt đầu sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, hãy thông báo cho bác sĩ về tình trạng sức khỏe của bản thân, bao gồm các bệnh mãn tính và tiền sử dị ứng thuốc.
• Tránh tự ý sử dụng thuốc nhuận tràng mà không có sự hướng dẫn từ bác sĩ. Tự ý sử dụng có thể gây ra tác động phụ hoặc không giải quyết được vấn đề.
• Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường, bao gồm dấu hiệu dị ứng như sưng, mẩn đỏ hoặc khó thở, hãy ngừng sử dụng thuốc và thăm bác sĩ ngay lập tức.
• Sử dụng thuốc nhuận tràng theo đúng mục đích mà bác sĩ đã chỉ định, không dùng chúng để tự điều trị các triệu chứng khác mà không được sự hướng dẫn.
• Lưu trữ thuốc nhuận tràng ở nhiệt độ và điều kiện được quy định trên hộp đựng thuốc. Tránh để ở nơi nhiệt độ cao hoặc ẩm ướt.

Khi dùng thuốc nhuận tràng, bệnh nhân cần uống đủ nước mỗi ngày

Ngoài ra, để giảm tình trạng táo bón, hãy áp dụng một chế độ ăn uống lành mạnh với rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và cắt giảm chất béo. Cùng với đó, thường xuyên tập luyện thể dục thể thao, tránh ngồi quá lâu một chỗ. Lưu ý rằng, việc sử dụng thuốc nhuận tràng nên được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ, đặc biệt đối với những trường hợp kéo dài hoặc nghiêm trọng.